Ở nước ta hiện nay, tỷ lệ người sử dụng ma túy và các chất gây nghiện ngày càng tăng theo chiều hướng xấu, đáng báo động. Thường rất khó có thể nhận diện được một người bị nghiện trù khi người ta lên cơn nghiện. Tuy vậy, với sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật đã cho phép ta có thể nhận diện được các chất gây nghiện như cần sa, thuốc lắc, heroin, morphin… qua xét nghiệm chất gây nghiện.
1. Xét nghiệm chất gây nghiện là gì?
Xét nghiệm chất gây nghiện là xét nghiệm giúp phát hiện tình trạng sử dụng chất gây nghiện như ma túy, cần sa, thuốc lắc, heroin,... Xét nghiệm này phục vụ cho thủ tục ban đầu để tham gia nghĩa vụ quân sự, các đối tượng cần thiết của doanh nghiệp hoặc các hoạt động sàng lọc cộng đồng. Bên cạnh đó hỗ trợ bậc phụ huynh nắm bắt tình hình sức khỏe con cái.
Xét nghiệm chất gây nghiện là xét nghiệm giúp phát hiện tình trạng sử dụng chất gây nghiện.
2. Phương pháp xét nghiệm chất gây nghiện phổ biến
Các phương pháp xét nghiệm chất gây nghiện sử dụng mẫu xét nghiệm là nước tiểu, máu, nước bọt, hoặc tóc. Tuy nhiên, xét nghiệm nước tiểu là phổ biến nhất vì nó không xâm lấn vào cơ thể, nhanh chóng và có khả năng phát hiện được một loạt chất gây nghiện. Xét nghiệm phát hiện được chất gây nghiện hay không phụ thuộc vào tần suất và lượng ma túy trong khoảng 1 đến 4 ngày, xét nghiệm nước tiểu cho cần sa vẫn có thể dương tính sau khi ngừng sử dụng. Xét nghiệm nước tiểu có thể bị sai sót nếu người làm xét nghiệm có sử dụng các loại thuốc vào cơ thể, ví dụ như thuốc tránh thai, các loại thuốc có chứa riboflavin, creatinine, và thuốc lợi tiểu hoặc mẫu nước tiểu bị pha loãng, mẫu nước tiểu bị pha phụ gia như xà phòng, ammonia, hóa chất vệ sinh…
Xét nghiệm phát hiện được chất gây nghiện hay không phụ thuộc vào tần suất và lượng ma túy trong khoảng 1- 4 ngày.
Xét nghiệm máu có thể định lượng nồng độ của một số chất gây nghiện nhất định nhưng ít khi được thực hiện vì nó xâm lấn vào cơ thể và khả năng phát hiện ra chất gây nghiện ngắn hơn nhiều, thường chỉ là vài giờ. Xét nghiệm nước bọt cũng tương tự, nếu thời điểm xét nghiệm cách xa thời gian sử dụng chất gây nghiện thì khả năng âm tính có thể xảy ra do thời gian bán thải chất gây nghiện trong máu và trong nước bọt rất ngắn.
Xét nghiệm tóc không được phổ biến rộng rãi nhưng khả năng phát hiện dài nhất, ≥ 100 ngày đối với một số loại chất gây nghiện. Xét nghiệm tóc khó để làm giả kết quả.
Việc sử dụng loại xét nghiệm chất gây nghiện nào và thời điểm làm xét nghiệm tùy thuộc vào thời gian tồn tại của chất gây nghiện trong cơ thể. Các xét nghiệm sàng lọc thường là xét nghiệm định tính nhanh trong nước tiểu. Các xét nghiệm sàng lọc như vậy có thể một số kết quả dương tính giả và âm tính giả.
3. Ý nghĩa của các xét nghiệm chất gây nghiện
Xét nghiệm phát hiện ra cần sa: Khi dùng cần sa, chất gây nghiện này sẽ ngấm trong máu và chuyển hóa trong nước tiểu vào khoảng thời gian 3 -10 ngày sau khi sử dụng.
Xét nghiệm nước tiểu là phổ biến nhất vì nó không xâm lấn vào cơ thể, nhanh chóng, thuận tiện.
Xét nghiệm phát hiện ra Morphin: Người nghiện sử dụng các chất qua đường miệng, mũi hoặc tiêm tĩnh mạch hoặc tiêm bắp. Khi sử dụng các chất kích thích này, trong vòng 3 - 6 giờ, chuyển hóa chỉ với 2% - 12% bài tiết qua nước tiểu dưới dạng Morphin không thay đổi. Với bài tiết của Heroin cũng giống Morphine, chuyển hóa từ 10% - 15% dưới dạng Morphine. Thời gian tồn tại trong nước tiểu khoảng 3 - 7 ngày sau khi sử dụng.
Xét nghiệm phát hiện ma túy đá (MET): Là chất gây nghiện thuộc nhóm dạng amphetamine. Đây là loại ma túy tổng hợp, xuất hiện trong nước tiểu trong vòng 3 giờ sau khi sử dụng và tồn tại trong vòng 1 - 2 ngày.
Xét nghiệm phát hiện MDMA – Thuốc lắc: Chất gây nghiện tác dụng 30 phút sau khi sử dụng. Sau 1 giờ khi sử dụng, chất sẽ dần bài tiết qua đường nước tiểu. Khoảng 65% MDMA được bài tiết qua nước tiểu và có thể phát hiện sau 3 ngày sử dụng.
Nếu có bất kỳ thắc mắc nào về các xét nghiệm chất gây nghiện, xin liên hệ với chúng tôi qua web IVIE - Bác sĩ ơi để được tư vấn hỗ trợ.