Đột quỵ là do đâu? 6 Nguyên nhân gây đột quỵ

Đột quỵ là do đâu?

Đột quỵ, còn gọi là tai biến mạch máu não, là tình trạng cấp cứu nghiêm trọng xảy ra khi máu không thể cung cấp đủ oxy và chất dinh dưỡng cho một phần não. Điều này gây tổn thương não bộ không thể hồi phục và dẫn đến hàng loạt hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe, thậm chí tử vong. Để hiểu rõ nguyên nhân sâu xa, chúng ta cần phân tích cụ thể từng yếu tố gây ra tình trạng này.

Đột quỵ do tắc nghẽn mạch máu não (Thiếu máu cục bộ):

Tình trạng thiếu máu cục bộ có thể gây hậu quả nghiêm trọng như thế nào?

Loại đột quỵ này chiếm khoảng 87% các ca bệnh. Tình trạng này xảy ra khi dòng máu đến não bị chặn lại bởi cục máu đông hoặc mảng bám cholesterol. Các yếu tố nguy cơ và cơ chế cụ thể bao gồm:

• Xơ vữa động mạch: Xơ vữa động mạch là nguyên nhân phổ biến nhất của đột quỵ thiếu máu cục bộ. Khi cholesterol xấu (LDL) và các chất béo khác tích tụ trên thành động mạch, chúng tạo thành các mảng bám. Dần dần, những mảng bám này làm hẹp hoặc tắc nghẽn hoàn toàn động mạch, ngăn cản lưu lượng máu đến não.

• Huyết khối: Cục máu đông hình thành trong các mạch máu não hoặc di chuyển từ một vị trí khác (như tim) đến não cũng là nguyên nhân phổ biến. Hiện tượng này thường liên quan đến bệnh lý rung nhĩ, khi tim đập không đều, tạo điều kiện cho máu đông lại.

• Huyết áp cao: Huyết áp cao kéo dài gây tổn thương thành mạch máu, tạo điều kiện cho xơ vữa động mạch và hình thành cục máu đông. Đây là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ra tắc nghẽn mạch máu não.

• Bệnh tiểu đường: Người mắc bệnh tiểu đường thường có nguy cơ bị tổn thương mạch máu do lượng đường trong máu cao kéo dài. Điều này không chỉ làm tăng khả năng hình thành cục máu đông mà còn đẩy nhanh quá trình xơ vữa động mạch.

Đột quỵ do vỡ mạch máu não (Xuất huyết não):

Các triệu chứng nhận biết của xuất huyết não là gì?

Xuất huyết não là dạng đột quỵ nguy hiểm hơn nhưng ít phổ biến hơn, chiếm khoảng 13% các trường hợp. Tình trạng này xảy ra khi một mạch máu trong não bị vỡ, gây chảy máu và tạo áp lực lớn lên các mô não xung quanh. Những nguyên nhân chính gây ra bao gồm:

• Huyết áp cao: Đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến vỡ mạch máu não. Huyết áp cao không được kiểm soát lâu dài gây áp lực lớn lên thành mạch, khiến chúng yếu đi và dễ bị nứt vỡ.

• Chứng phình mạch não: Phình mạch là tình trạng một đoạn mạch máu bị giãn nở bất thường, tạo thành một “bong bóng” nhỏ. Khi áp lực máu tăng lên đột ngột, phình mạch có thể bị vỡ, gây xuất huyết nghiêm trọng.

• Dị dạng động mạch – tĩnh mạch: Đây là tình trạng bẩm sinh khi các mạch máu trong não kết nối bất thường, gây áp lực không đồng đều và tăng nguy cơ xuất huyết.

• Sử dụng chất kích thích: Việc sử dụng các chất kích thích như cocaine hoặc methamphetamine có thể làm tăng huyết áp đột ngột, dẫn đến vỡ mạch máu.

Đột quỵ do nguyên nhân khác:

Đông máu và những điều bạn cần phải biết

Ngoài hai loại đột quỵ phổ biến trên, một số trường hợp đột quỵ xảy ra do các nguyên nhân ít gặp hơn nhưng không kém phần nguy hiểm:

• Rối loạn đông máu: Các bệnh lý làm tăng hoặc giảm khả năng đông máu bất thường có thể dẫn đến cả tắc nghẽn và vỡ mạch máu.

• Bệnh tim mạch: Những người mắc bệnh van tim, viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn hoặc suy tim thường có nguy cơ cao bị cục máu đông di chuyển từ tim lên não, gây đột quỵ.

• Tổn thương mạch máu do chấn thương: Một số chấn thương đầu hoặc cổ có thể làm rách động mạch, gây xuất huyết não.

• Dùng thuốc không đúng cách: Sử dụng một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc làm loãng máu, có thể dẫn đến xuất huyết khi không được kiểm soát tốt.

Đột quỵ thường xảy ra mà không có dấu hiệu báo trước, nhưng một số tình huống có thể kích hoạt bệnh:

• Tăng huyết áp đột ngột do stress hoặc hoạt động thể chất quá mức.

• Sự thay đổi thời tiết đột ngột, đặc biệt là nhiệt độ lạnh, làm co mạch máu.

• Thiếu ngủ kéo dài, làm tăng áp lực lên hệ tim mạch.

Việc hiểu rõ các nguyên nhân giúp chúng ta không chỉ nhận thức được các yếu tố nguy cơ mà còn đưa ra các biện pháp phòng ngừa phù hợp. Hãy nhớ rằng, đột quỵ là một bệnh lý nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể giảm thiểu rủi ro nếu bạn hiểu đúng và hành động kịp thời.

Đối tượng có nguy cơ dễ bị đột quỵ

Đột quỵ không chỉ là một căn bệnh xảy ra bất ngờ, mà nó thường nhắm vào những đối tượng nhất định, những người có nguy cơ cao dựa trên các yếu tố liên quan đến tuổi tác, lối sống, bệnh lý nền và di truyền. Hiểu rõ nhóm đối tượng dễ bị đột quỵ là cách tốt nhất để chủ động phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe.

Người cao tuổi – Nhóm nguy cơ hàng đầu

Đột quỵ nguy cơ hàng đầu ở người cao tuổi

Theo thống kê, nguy cơ đột quỵ tăng dần theo độ tuổi, đặc biệt sau tuổi 55. Nguyên nhân chính là do:

• Sự lão hóa của hệ mạch máu: Các động mạch mất dần độ đàn hồi, dễ bị xơ vữa hoặc hẹp lại theo thời gian. Điều này làm tăng nguy cơ tắc nghẽn hoặc vỡ mạch máu.

• Chức năng tim mạch suy giảm: Tim không bơm máu hiệu quả như khi còn trẻ, dẫn đến tình trạng máu lưu thông kém, dễ hình thành cục máu đông.

• Hệ miễn dịch yếu hơn: Khả năng tự bảo vệ của cơ thể trước các yếu tố gây tổn thương mạch máu bị giảm sút.

Tuy nhiên, không phải tất cả người cao tuổi đều có nguy cơ như nhau. Những người có lối sống lành mạnh từ trẻ sẽ ít bị ảnh hưởng hơn so với những người có thói quen xấu.

Những người có tiền sử gia đình mắc bệnh đột quỵ có nguy cơ cao hơn

Các thông tin cần thiết để hiểu rõ hơn về bệnh đột quỵ

Yếu tố di truyền có vai trò lớn trong việc quyết định nguy cơ mắc đột quỵ:

• Nếu một người có cha mẹ hoặc anh chị em từng bị đột quỵ, nguy cơ mắc bệnh của họ tăng đáng kể. Điều này liên quan đến yếu tố di truyền về bệnh lý tim mạch, tiểu đường hoặc rối loạn chuyển hóa.

• Ngoài di truyền, môi trường sống và thói quen chung trong gia đình (như chế độ ăn nhiều dầu mỡ, ít vận động) cũng góp phần gia tăng nguy cơ.

Người mắc các bệnh lý mãn tính

Bệnh mãn tính gồm những bệnh nào?

Một số bệnh lý nền được chứng minh là tăng nguy cơ dẫn đến đột quỵ:

• Tăng huyết áp: Được xem là yếu tố nguy cơ quan trọng nhất dẫn tới đột quỵ Huyết áp cao gây tổn thương thành mạch, dẫn đến xơ vữa động mạch hoặc vỡ mạch máu não.

• Tiểu đường: Lượng đường trong máu cao kéo dài làm tổn thương hệ mạch máu, gây xơ cứng động mạch và tăng nguy cơ hình thành cục máu đông.

• Rối loạn lipid máu: Hàm lượng cholesterol LDL cao dẫn đến tích tụ mảng bám trong động mạch, làm cản trở lưu thông máu.

• Bệnh tim mạch: Rung nhĩ, suy tim, hoặc bệnh van tim làm tăng nguy cơ tạo cục máu đông, từ đó dễ gây tắc nghẽn mạch máu não.

Phụ nữ – Nhóm nguy cơ đặc thù

Phụ nữ, đặc biệt là ở những giai đoạn thay đổi lớn về hormone, như mang thai hoặc mãn kinh, cũng có nguy cơ cao hơn:

• Mang thai: Thai kỳ gây ra nhiều thay đổi trong cơ thể, bao gồm tăng nguy cơ rối loạn đông máu và huyết áp cao (tiền sản giật).

• Mãn kinh: Sau mãn kinh, mức hormone estrogen suy giảm làm mất đi tác dụng bảo vệ tự nhiên đối với hệ mạch máu, dẫn đến nguy cơ xơ vữa động mạch và đột quỵ tăng cao.

• Sử dụng thuốc tránh thai: Một số loại thuốc tránh thai có thể làm tăng khả năng đông máu, đặc biệt ở phụ nữ hút thuốc hoặc có tiền sử huyết khối.

Những người duy trì lối sống không lành mạnh có nguy cơ mắc đột quỵ cao hơn

Lối sống hàng ngày có ảnh hưởng trực tiếp đến nguy cơ đột quỵ:

• Hút thuốc lá: Nicotine và các hóa chất khác trong thuốc lá làm hẹp mạch máu, gây tổn thương thành mạch và thúc đẩy hình thành cục máu đông. Người hút thuốc lá có nguy cơ mắc đột quỵ cao hơn từ 2 đến 4 lần so với người không hút thuốc.

• Sử dụng rượu bia: Uống rượu bia quá mức làm tăng huyết áp đột ngột, dễ gây vỡ mạch máu. Đồng thời, việc tiêu thụ lâu dài còn làm suy yếu chức năng gan và hệ tim mạch.

• Chế độ ăn không lành mạnh: Ăn nhiều chất béo bão hòa, muối và đường dẫn đến béo phì, tăng huyết áp và tiểu đường, là các yếu tố nguy cơ chính gây đột quỵ.

• Lười vận động: Người ít hoạt động thể chất thường có nguy cơ béo phì, huyết áp cao và rối loạn chuyển hóa, làm tăng khả năng bị đột quỵ.

• Tắm đêm: tắm vào đêm khiến cơ thể giảm nhiệt độ đột ngột là nguy cơ cao dẫn đến tình trạng đột quỵ

Người trẻ tuổi – Một nhóm nguy cơ ngày càng tăng

Sử dụng các thiết bị quá mức ảnh hưởng tới sức khỏe

Mặc dù đột quỵ thường được coi là bệnh của người lớn tuổi, tỷ lệ mắc đột quỵ ở người trẻ đang gia tăng đáng báo động:

• Lối sống hiện đại: Làm việc quá sức, sử dụng các thiết bị công nghệ trong thời gian dài và tiêu thụ thức ăn nhanh là những yếu tố dẫn đến béo phì, tăng huyết áp và tiểu đường ở người trẻ.

• Lạm dụng chất kích thích: Sử dụng ma túy, thuốc lá điện tử và các chất kích thích khác làm tăng nguy cơ tổn thương mạch máu.

Cách phòng ngừa đột quỵ an toàn tại nhà

Phòng ngừa đột quỵ là việc làm cần thiết và hoàn toàn có thể thực hiện hiệu quả ngay tại nhà thông qua những thay đổi tích cực trong lối sống và thói quen sinh hoạt hàng ngày. Dưới đây là những cách khoa học và dễ áp dụng để giảm nguy cơ mắc đột quỵ:

Kiểm soát huyết áp

Kiểm tra huyết áp thường xuyên với những người có vấn đề về sức khỏe

Huyết áp tăng cao là yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến các cơn đột quỵ. Hãy duy trì mức huyết áp dưới 120/80 mmHg bằng cách:

• Theo dõi thường xuyên: Sử dụng máy đo huyết áp tại nhà để kiểm tra định kỳ.

• Ăn uống lành mạnh: Giảm tiêu thụ muối, tăng cường thực phẩm giàu kali như chuối, cam, khoai lang.

• Tập thể dục đều đặn: Đi bộ, yoga, hoặc bơi lội ít nhất 30 phút mỗi ngày giúp huyết áp ổn định.

Thực hiện chế độ ăn uống cân đối và khoa học giúp giảm nguy cơ đột quỵ

Chế độ ăn uống hợp lý cần ưu tiên những gì?

Chế độ ăn uống ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tim mạch và mạch máu não.

• Ưu tiên thực phẩm tốt: Các loại cá béo giàu omega-3, rau xanh, trái cây tươi và ngũ cốc nguyên cám.

• Hạn chế chất béo và đường: Tránh thực phẩm chế biến sẵn, đồ chiên rán, bánh kẹo ngọt.

• Bổ sung chất xơ: Tăng cường rau củ và trái cây giúp ổn định đường huyết và giảm cholesterol.

Kiểm soát cân nặng

Làm thế nào để kiểm soát trọng lượng cơ thể một cách hiệu quả?

Thừa cân, béo phì làm tăng nguy cơ cao huyết áp, tiểu đường và bệnh tim mạch – những nguyên nhân chính dẫn đến đột quỵ.

• Theo dõi BMI: Giữ chỉ số BMI trong khoảng 18.5–24.9.

• Tăng cường vận động: Kết hợp bài tập aerobic và rèn luyện cơ bắp để duy trì thể trạng khỏe mạnh.

• Ăn uống điều độ: Kiểm soát khẩu phần ăn, tránh ăn quá nhiều vào buổi tối.

Kiểm soát đường huyết

Tiểu đường làm tăng nguy cơ đột quỵ lên nhiều lần. Để quản lý đường huyết:

• Tránh ăn nhiều bánh kẹo, đồ uống có đường; ưu tiên chất làm ngọt tự nhiên.

• Việc chia nhỏ khẩu phần ăn trong ngày giúp duy trì mức đường huyết ổn định hơn.

• Thực hiện xét nghiệm đường huyết để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.

Xây dựng lối sống lành mạnh

Tập thể dục thường xuyên giúp cải thiện sức khỏe và giảm nguy cơ đột quỵ

• Ngừng hút thuốc: Giảm nguy cơ đột quỵ đáng kể chỉ sau vài tháng ngừng hút thuốc.

• Kiểm soát rượu bia: Hạn chế không quá 1 ly/ngày đối với nữ và 2 ly/ngày đối với nam.

• Tăng cường vận động thể chất: Tập thể dục không chỉ giúp kiểm soát cân nặng mà còn cải thiện tuần hoàn máu, giảm căng thẳng với các hoạt động như: đi bộ, yoga, thiền, các bộ môn thể thao,...

• Tạo thói quen ngủ tốt: Ngủ đủ 7–9 tiếng mỗi đêm, tránh sử dụng thiết bị điện tử trước khi ngủ.

• Hạn chế tắm đêm: Dù bất kỳ ở độ tuổi nào bạn cũng nên tập thói quen tắm sớm (không tắm sau 22h).

Khám sức khỏe định kỳ

Thăm khám định kỳ giúp phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ gây đột quỵ

Thăm khám định kỳ giúp phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ gây đột quỵ như huyết áp cao, tiểu đường, cholesterol cao.

• Kiểm tra huyết áp: Thực hiện thường xuyên để theo dõi và điều chỉnh.

• Xét nghiệm cholesterol: Đảm bảo LDL dưới 100 mg/dL.

• Siêu âm mạch máu: Phát hiện sớm các bất thường ở động mạch.

Nếu bạn đang điều trị các bệnh lý nền, hãy tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định của bác sĩ. Tự ý ngưng thuốc hoặc dùng sai cách có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ. Tải ngay APP IVIE - Bác sĩ ơi để có thể đặt lịch khám trực tuyến ngay!

Tải app

Hiểu biết về dấu hiệu đột quỵ và các kỹ năng cần thiết

Những kiến thức bạn cần trang bị về đột quỵ

• Nhận biết các dấu hiệu sớm như yếu liệt một bên cơ thể, nói lắp, mất cân bằng có thể cứu sống chính bạn hoặc người thân.

• Trang bị kỹ năng sơ cứu khẩn cấp để kịp thời bảo vệ bản thân và mọi người xung quanh bị đột quỵ

• Luôn lưu sẵn số điện thoại cấp cứu 115 để liên hệ ngay khi cần.

Đột quỵ là mối nguy hiểm lớn, nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa bằng một lối sống khoa học, chế độ ăn uống cân đối, vận động đều đặn và kiểm tra sức khỏe định kỳ sẽ giúp bạn ngăn ngừa bệnh đột quỵ hiệu quả. Hãy chủ động bảo vệ bản thân và gia đình bằng những thay đổi tích cực mỗi ngày, vì sức khỏe luôn là tài sản quý giá nhất!

Thông tin trên IVIE - Bác Sĩ Ơi và các trang liên kết không thay thế cho lời khuyên y tế, chẩn đoán hoặc điều trị từ các chuyên gia y tế. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, bạn nên tư vấn với dược sĩ hoặc bác sĩ về bất kỳ sản phẩm nào bạn đang sử dụng hoặc dự định sử dụng. Công ty TNHH 1 thành viên ISOFHCARE không chịu trách nhiệm cho bất kỳ thông tin nào chưa chính xác hoặc việc sử dụng sản phẩm mà không có sự tư vấn của bác sĩ, chỉ dựa trên thông tin từ chúng tôi.