Sốt co giật ở trẻ: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách xử trí an toàn

Sốt co giật là gì?

Sốt co giật là hiện tượng xảy ra khi thân nhiệt của trẻ tăng cao đột ngột, khiến hoạt động của não bị kích thích và dẫn đến các cơn co giật. Lúc này, cơ thể trẻ thường cứng lại, mắt trợn lên, tay chân giật liên tục. Thông thường, cơn co giật chỉ kéo dài khoảng 1-2 phút và sẽ tự hết, nhưng trong một số trường hợp nặng có thể kéo dài hơn 15 phút.

Theo các bác sĩ Nhi khoa, hiện tượng sốt co giật xuất hiện 1-2 lần trong giai đoạn từ 2 tháng đến 6 tuổi thường là lành tính và không để lại di chứng.

Cơn sốt co giật ở trẻ là hiện tượng cơ thể cứng lại, tay chân giật toàn thân khi thân nhiệt tăng cao đột ngột

Sốt co giật ở trẻ được chia thành hai dạng chính:

• Sốt co giật đơn thuần: Xảy ra toàn thân, kéo dài dưới 15 phút, mỗi ngày chỉ có 1 cơn, sau cơn trẻ tỉnh lại bình thường, không bị ảnh hưởng thần kinh.

• Sốt co giật phức tạp: Cơn co giật khu trú ở một vùng cơ thể, kéo dài trên 15 phút hoặc xảy ra nhiều hơn 2 lần trong ngày.

Lưu ý: Sốt co giật khác với bệnh động kinh.

• Sốt co giật chỉ xảy ra khi trẻ bị sốt cao.

• Co giật do động kinh có thể xảy ra nhiều lần, ngay cả khi trẻ không sốt.

• Hầu hết trẻ bị sốt co giật đơn thuần không phát triển thành động kinh và không ảnh hưởng trí tuệ hay sự phát triển của não.

Tham khào thêm: 

9+ phòng khám Nhi uy tín tại Hà Nội: bảng giá, bác sĩ, quy trình

Top 8 Phòng khám Nhi hoạt động 24/24 đặt lịch khám ngay

Nguyên nhân khiến trẻ bị co giật khi sốt

Nguyên nhân trẻ bị sốt co giật do thân nhiệt tăng nhanh, hệ thần kinh còn non nớt hoặc yếu tố di truyền từ cha mẹ

Khi trẻ bị nhiễm virus hoặc vi khuẩn, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách tăng thân nhiệt để chống lại tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, ở trẻ nhỏ - đặc biệt là dưới 6 tuổi - hệ thần kinh trung ương còn non nớt, nên rất nhạy cảm với sự thay đổi nhiệt độ. Khi thân nhiệt tăng quá nhanh, não bộ dễ bị kích thích và gây ra hiện tượng sốt cao co giật.

Ngoài yếu tố nhiệt độ, di truyền cũng đóng vai trò quan trọng. Trẻ có bố hoặc mẹ từng bị sốt co giật khi còn nhỏ sẽ có nguy cơ gặp tình trạng tương tự cao hơn bình thường.

Bên cạnh đó, sức khỏe của mẹ trong thai kỳ cũng ảnh hưởng đến nguy cơ này. Nếu mẹ hút thuốc, thường xuyên hít phải khói thuốc, hoặc bị thiếu sắt, suy dinh dưỡng trong thời gian mang thai, trẻ sinh ra có khả năng cao bị sốt co giật hơn.

Triệu chứng khi trẻ bị sốt co giật

Dấu hiệu nhận biết trẻ bị sốt co giật - toàn thân cứng lại, tay chân giật mạnh, mắt trợn và có thể sùi bọt mép khi sốt cao

Sốt co giật thường xảy ra khi trẻ bị sốt cao, khoảng 39-40°C. Một số trường hợp, cơn co giật có thể xuất hiện ngay cả khi thân nhiệt chưa quá cao - điều này phụ thuộc vào cơ địa từng bé.

Khi cơn co giật bắt đầu, trẻ thường có những dấu hiệu điển hình sau:

• Cơ thể cứng lại, tay chân giật mạnh hoặc giật toàn thân.

• Mất ý thức, không phản ứng khi gọi.

• Thét lên, có thể nôn ói, sùi bọt mép.

• Thở không đều, mắt trợn hoặc đảo lên trên.

• Một số bé có thể mất kiểm soát cử động miệng, tay, chân.

Thông thường, cơn co giật chỉ kéo dài vài chục giây đến vài phút rồi tự dừng. Sau đó, trẻ sẽ ngủ thiếp đi và tỉnh lại bình thường - đây là dạng sốt co giật đơn thuần, thường lành tính và không để lại di chứng.

Tuy nhiên, nếu cơn co giật kéo dài trên 5 phút, hoặc xuất hiện nhiều lần trong cùng một ngày, rất có thể là sốt co giật phức tạp. Trường hợp này cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức để được bác sĩ kiểm tra, xác định nguyên nhân và xử trí kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm cho não và sức khỏe của trẻ.

Khi nào trẻ dễ bị sốt co giật

Thời điểm trẻ dễ bị sốt co giật nhất thường trong vài giờ đầu khi bắt đầu sốt cao trên 39°C, phổ biến ở độ tuổi 12-18 tháng

Phần lớn các trường hợp sốt co giật xảy ra khi trẻ bị nhiễm trùng do virus hoặc vi khuẩn, chẳng hạn như viêm họng, viêm amidan, viêm tai giữa, viêm phổi, viêm não hoặc viêm màng não. Tình trạng này gặp ở khoảng 3-4% trẻ em, phổ biến nhất trong độ tuổi 12–18 tháng.

Cơn co giật thường xuất hiện trong vài giờ đầu khi trẻ bắt đầu sốt, đặc biệt khi thân nhiệt tăng lên trên 39°C.

Ngoài ra, một số loại vắc xin như sởi, bạch hầu, uốn ván… có thể gây phản ứng sốt sau tiêm. Phần lớn trẻ chỉ sốt nhẹ, rất hiếm khi xảy ra sốt cao co giật. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn, cha mẹ nên ở lại điểm tiêm ít nhất 30 phút để theo dõi và quan sát trẻ tại nhà trong 48 giờ sau tiêm.

Nếu trẻ có các biểu hiện như sốt cao liên tục, co giật, khó thở, bỏ bú hoặc khóc thét không dỗ được, cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay để được bác sĩ kiểm tra và xử lý kịp thời.

1900 3367

Diễn biến khi trẻ bị sốt co giật

Diễn biến cơn sốt co giật ở trẻ tay chân giật mạnh, mắt trợn, mất ý thức tạm thời và thường ngủ li bì sau cơn giật

Sốt co giật thường xảy ra trong 24 giờ đầu tiên kể từ khi trẻ bắt đầu sốt, đặc biệt là khi thân nhiệt tăng nhanh đột ngột.

Phần lớn các cơn co giật là co giật toàn thân: cơ thể trẻ cứng lại, tay chân giật mạnh ở cả hai bên, kèm theo các biểu hiện như nôn ói, sùi bọt mép, mắt trợn ngược hoặc đảo lên trên. Trong cơn, trẻ mất ý thức tạm thời, không đáp ứng khi gọi.

Sau khi cơn co giật kết thúc, trẻ thường mệt mỏi, lờ đờ hoặc ngủ li bì trong vài phút đến vài giờ - đây là phản ứng bình thường của cơ thể sau cơn giật.

Lưu ý cho cha mẹ:

• Nếu trẻ có cơn co giật kéo dài trên 5 phút hoặc tái phát nhiều lần trong ngày, cần đưa trẻ đi cấp cứu ngay để bác sĩ kiểm tra nguyên nhân.

• Với sốt co giật phức tạp, giai đoạn sau cơn thường kéo dài hơn 1 giờ và có thể kèm bất thường thần kinh - cần được theo dõi tại bệnh viện.

• Thông thường, trẻ chỉ bị co giật một lần trong mỗi đợt sốt, và cơn sẽ tự hết nếu được xử trí đúng cách.

Yếu tố làm tăng nguy cơ trẻ bị tái phát sốt co giật

Các yếu tố làm tăng nguy cơ tái phát sốt co giật ở trẻ

Nhiều nghiên cứu cho thấy, khoảng 25-50% trẻ từng bị sốt co giật có thể tái phát, và khoảng 9% trong số đó sẽ gặp từ 3 cơn trở lên. Đáng chú ý, trẻ bị co giật khi thân nhiệt càng cao thì nguy cơ tái phát càng thấp.

Tỷ lệ tái phát theo thời gian sau lần đầu tiên:

• Trong 6 tháng đầu: Khoảng 50% trẻ có thể bị lại.

• Trong 1 năm đầu: Tăng lên khoảng 75%.

• Trong 2 năm đầu: Có thể lên đến 90%.

Những yếu tố làm tăng khả năng tái phát gồm:

• Trẻ bị co giật khi còn dưới 1 tuổi.

• Gia đình có người thân (bố, mẹ, anh/chị/em) từng bị sốt co giật.

• Cơn co giật xảy ra khi trẻ sốt chưa quá cao (dưới 40°C).

• Trong lần bệnh đầu tiên, trẻ xuất hiện nhiều cơn co giật liên tiếp.

• Cơn co giật xảy ra sớm, chỉ sau khi sốt khoảng 1 giờ.

Dù hiện tượng tái phát khiến cha mẹ lo lắng, nhưng các nghiên cứu cho thấy sốt co giật không ảnh hưởng đến trí tuệ hay sự phát triển của trẻ. Bé hoàn toàn có thể lớn lên khỏe mạnh và phát triển bình thường như những trẻ khác.

Cách chăm sóc trẻ khi bị sốt co giật

Phần lớn các trường hợp sốt co giật ở trẻ là lành tính, không gây tổn thương não hay hệ thần kinh, trừ khi xuất phát từ bệnh lý nghiêm trọng như viêm màng não hoặc viêm não. Vì vậy, bố mẹ không nên quá hoảng sợ, mà cần bình tĩnh xử trí và hạ sốt cho con đúng cách.

Cách hạ sốt và chăm sóc an toàn khi trẻ bị co giật

Cách hạ sốt và chăm sóc an toàn khi trẻ bị co giật

Giữ an toàn cho trẻ trong cơn co giật:

• Đặt trẻ nằm trên mặt phẳng mềm, nằm nghiêng sang một bên để dễ thở và tránh sặc.

• Nới lỏng quần áo, kê gối hoặc khăn mềm dưới đầu.

• Tuyệt đối không cho bất kỳ vật gì vào miệng trẻ, không cố giữ tay chân, không nạy miệng vì có thể gây chấn thương.

Làm mát cơ thể để hạ sốt:

• Khi trẻ sốt khoảng 39°C trở lên, dùng khăn mềm thấm nước ấm 36-37°C để lau người, tập trung ở nách, bẹn, trán, sau tai.

• Không dùng nước lạnh hoặc nước đá, vì sẽ làm mạch máu co lại và cản trở việc hạ nhiệt.

• Thay khăn ấm mỗi 2-3 phút, lau khoảng 15-30 phút cho đến khi thân nhiệt giảm xuống.

Dùng thuốc hạ sốt đúng cách:

• Có thể dùng Paracetamol liều 10-15 mg/kg/lần, lặp lại sau 4-6 giờ nếu vẫn sốt.

• Trường hợp trẻ nôn hoặc không uống được, có thể dùng thuốc đặt hậu môn theo hướng dẫn của bác sĩ.

Theo dõi nguyên nhân gây sốt:

• Sau khi cơn co giật qua đi, bố mẹ cần đưa trẻ đi khám để tìm nguyên nhân gây sốt và điều trị kịp thời.

Khi nào cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay?

Dấu hiệu cảnh báo cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay

• Trẻ bị sốt co giật lần đầu tiên.

• Cơn co giật kéo dài trên 5 phút hoặc tái phát nhiều lần trong ngày.

• Sau cơn, trẻ không tỉnh lại, thở yếu hoặc mệt lả.

• Trẻ có dấu hiệu sức khỏe suy giảm, bỏ bú, khó thở, tím tái.

Những điều cha mẹ cần tránh khi trẻ bị co giật

• Không cho bất kỳ vật gì vào miệng trẻ (muỗng, tay, khăn…) vì dễ gây ngạt thở hoặc tổn thương miệng.

• Không cố đè giữ cơ thể trẻ, vì có thể làm gãy xương hoặc tổn thương cơ.

• Không để quá đông người vây quanh, khiến trẻ khó thở.

• Nới lỏng quần áo, đảm bảo không gian thoáng khí, dễ thở.

• Sau cơn, bổ sung nước và vitamin để phục hồi thể lực, giúp cân bằng điện giải.

• Ghi nhớ thời gian, biểu hiện và kiểu co giật để bác sĩ dễ chẩn đoán nguyên nhân.

Kết luận

Sốt co giật là tình trạng khá phổ biến ở trẻ nhỏ, thường khiến cha mẹ hoảng sợ vì cơn co giật diễn ra đột ngột và dữ dội. Tuy nhiên, phần lớn các trường hợp sốt co giật là lành tính, không gây tổn thương não hay ảnh hưởng đến trí tuệ của trẻ nếu được xử trí đúng cách và kịp thời. Việc cha mẹ cần làm là bình tĩnh, hạ sốt an toàn, theo dõi kỹ các dấu hiệu bất thường và đưa trẻ đi khám khi cần thiết.

Hiểu đúng về sốt co giật không chỉ giúp cha mẹ yên tâm hơn khi chăm sóc con, mà còn là chìa khóa để bảo vệ trẻ khỏi những biến chứng nguy hiểm. Nếu bạn đang gặp tình huống tương tự hoặc cần được bác sĩ hướng dẫn cụ thể, hãy liên hệ IVIE - Bác sĩ ơi hoặc gọi hotline 1900 3367 để được tư vấn miễn phí và hỗ trợ kịp thời.

Thông tin trên IVIE - Bác Sĩ Ơi và các trang liên kết không thay thế cho lời khuyên y tế, chẩn đoán hoặc điều trị từ các chuyên gia y tế. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, bạn nên tư vấn với dược sĩ hoặc bác sĩ về bất kỳ sản phẩm nào bạn đang sử dụng hoặc dự định sử dụng. Công ty TNHH 1 thành viên ISOFHCARE không chịu trách nhiệm cho bất kỳ thông tin nào chưa chính xác hoặc việc sử dụng sản phẩm mà không có sự tư vấn của bác sĩ, chỉ dựa trên thông tin từ chúng tôi.