Bạn đã biết gì về: Xét nghiệm định lượng lipase ?

1. Enzyme Lipase là gì?

Lipase là một enzyme được sản xuất duy nhất ở tụy. Enzym này giúp chuyển đổi mỡ và triglyceride thành các acid béo, glycerol. Thông qua các ống tụy, enzym này được vận chuyển vào tá tràng và làm phá vỡ chất béo trung tính trong thức ăn thành các acid béo.

Lipase là một enzyme được sản xuất duy nhất ở tụy.

Bình thường, tuyến tụy chỉ sản xuất một lượng lipase đủ để tiêu hóa thức ăn. Do đó nếu lipase hiện diện trong máu với nồng độ cao thì đây có lẽ là một tín hiệu nguy hiểm. Khi người bệnh mắc các bệnh lý tuyến tụy như viêm tụy, tổn thương tế bào trong tuyến tụy, sỏi chặn ống tụy hoặc một khối u tuyến tụy thì số lượng enzyme lipase được vận chuyển vào trong máu tăng lên khiến cho nồng độ lipase trong máu tăng theo.

2. Xét nghiệm LIP

Xét nghiệm lipase là loại xét nghiệm được dùng để đo nồng độ của lipase trong máu. Chỉ định cận lâm sàng này thường được thực hiện trong các trường hợp nghi ngờ bệnh nhân mắc viêm tụy cấp, viêm tụy mạn hay có các tổn thương tụy.

a. Khi nào cần xét nghiệm LIP

Khi nào thì xét nghiệm LIP được chỉ định? Đây chắc hẳn là dấu chấm hỏi của nhiều người. Khi xuất hiện một số triệu chứng bất thường dưới đây, bác sĩ thường chỉ định cận lâm sàng này, bao gồm:
- Có dấu hiệu buồn nôn và ói mửa.
- Bệnh tiêu chảy.
- Đau lưng dữ dội.
- Đau bụng dữ dội, đặc biệt là vùng thượng vị.
- Sốt.
- Ăn mất ngon.

Có dấu hiệu buồn nôn và ói mửa.

Ngoài ra, đối với những người có yếu tố nguy cơ mắc bệnh viêm tụy cũng có thể cần xét nghiệm lipase, điển hình:
- Tiền sử gia đình bị viêm tụy.
- Bệnh tiểu đường.
- Sỏi mật.
- Chất béo trung tính cao.
- Béo phì.
- Người hút thuốc hoặc nghiện rượu nặng.

b. Ý nghĩa của xét nghiệm LIP

Chỉ định LIP mang ý nghĩa quan trọng trong việc chẩn đoán một số vấn đề bất thường về tụy, như:
- Xét nghiệm không thể thiếu để chẩn đoán viêm tụy cấp: Là xét nghiệm có độ nhạy và độ đặc hiệu cao trong chẩn đoán bệnh. Vì thế định lượng nồng độ lipase và amylase trong máu hỗ trợ để chẩn đoán viêm tụy cấp một cách hiệu quả.
- Tìm hiểu xem có bị tắc nghẽn trong tuyến tụy của bạn không. Ngoài ra, nó cũng giúp phân biệt tình trạng đau bụng do viêm tụy cấp với các tình trạng đau bụng do các nguyên nhân khác. Xét nghiệm cho phép xác định nhanh nguyên nhân đau bụng là tại tụy hay ngoài tụy.
- Kiểm tra các bệnh mãn tính ảnh hưởng đến tuyến tụy, bao gồm cả bệnh xơ nang - một bệnh di truyền trong đó chất nhầy dày có thể làm hỏng các cơ quan, bệnh Crohn - viêm đường tiêu hóa, bệnh Celiac - được kích hoạt bởi gluten protein, hệ thống miễn dịch tấn công ruột non.
- Có ý nghĩa trong việc chẩn đoán viêm phúc mạc - viêm niêm mạc của thành bụng, ruột căng hoặc nhồi máu - ruột hạn chế cung cấp máu hay u nang tuyến tụy,...
- Xét nghiệm giúp ích trong trường hợp bệnh nhân có triệu chứng đau bụng vùng thượng vị với mức độ tăng nhanh và tiếp diễn kéo dài không giảm thì xét nghiệm này được coi là có ý nghĩa trong chẩn đoán viêm tụy khi nồng độ lipase tăng ≥ 3 lần bình thường.

c. Bệnh nhân có cần nhịn ăn trước khi thực hiện xét nghiệm

Thông thường, trước khi thực hiện chỉ định LIP bệnh nhân được nhân viên y tế dặn dò về việc nhịn ăn. Bệnh nhân được yêu cầu ngừng ăn hoặc uống bất cứ thứ gì khác ngoài nước từ 8 đến 12 giờ trước đó.

Bác sĩ cũng có thể yêu cầu bệnh nhân ngừng dùng một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm. Việc khai báo tất cả loại thuốc kê đơn, thuốc không kê đơn và thực phẩm chức năng cho bác sĩ sẽ mang góp phần mang lại hiệu quả tối đa cho kết quả xét nghiệm. Bởi một số loại thuốc có khả  năng làm tăng lipase trong máu, như: Codein, ethanol, furosemid, thuốc tránh thai, heparin, statin,...

d. Kết quả xét nghiệm lipase bình thường

Kết quả xét nghiệm có thể thay đổi tùy thuộc giới tính, độ tuổi. Ngoài ra, ở những phòng xét nghiệm khác nhau, kết quả có thể khác nhau. Thông thường, giá trị bình thường của xét nghiệm là < 60 U/L.

Kết quả xét nghiệm có thể thay đổi tùy thuộc giới tính, độ tuổi.

Tuy nhiên, có nhiều nguyên nhân gây sai lệch kết quả, điển hình là máu bị vỡ hồng cầu. Mức độ lipase cao hay thấp có thể mang ý nghĩa là xuất hiện tổn thương đối với các tế bào trong tuyến tụy tạo ra lipase. 

Chỉ định LIP mang ý nghĩa quan trọng trong việc chẩn đoán viêm tụy. Để dự phòng, biện pháp tốt nhất là kiểm soát và thay đổi lối sống lành mạnh, cũng như thực hiện thăm khám sức khỏe 6 tháng/ lần. 

Thông tin trên IVIE - Bác Sĩ Ơi và các trang liên kết không thay thế cho lời khuyên y tế, chẩn đoán hoặc điều trị từ các chuyên gia y tế. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, bạn nên tư vấn với dược sĩ hoặc bác sĩ về bất kỳ sản phẩm nào bạn đang sử dụng hoặc dự định sử dụng. Công ty TNHH 1 thành viên ISOFHCARE không chịu trách nhiệm cho bất kỳ thông tin nào chưa chính xác hoặc việc sử dụng sản phẩm mà không có sự tư vấn của bác sĩ, chỉ dựa trên thông tin từ chúng tôi.