Bệnh quai bị có lây không? – Câu trả lời là CÓ!

Bệnh quai bị có lây không?

Bạn vừa nghe tin một người đồng nghiệp, hàng xóm, hoặc chính con bạn được chẩn đoán mắc quai bị? Bạn bắt đầu lo lắng: “Liệu mình có bị lây không? Liệu cả gia đình có bị ảnh hưởng không?” Đó là những lo lắng hoàn toàn chính đáng. Câu trả lời ngắn gọn nhưng quan trọng là: CÓ - bệnh quai bị có thể lây lan nếu không được phòng ngừa đúng cách.

Hiểu rõ về bệnh quai bị

Bệnh quai bị (hay còn gọi là viêm tuyến mang tai do virus) là một bệnh lý truyền nhiễm cấp tính, do virus Mumps thuộc họ Paramyxoviridae gây ra. Đây là bệnh có thể lây từ người này sang người khác thông qua các giọt bắn từ đường hô hấp hoặc tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ người bệnh.

Bệnh thường xuất hiện ở trẻ nhỏ từ 2-12 tuổi, nhưng cũng không loại trừ khả năng xảy ra ở người lớn - đặc biệt là những người chưa được tiêm vắc xin đầy đủ hoặc có hệ miễn dịch suy yếu. Điều đáng lo ngại là thời gian ủ bệnh của quai bị kéo dài từ 12-25 ngày, và người bệnh đã có thể lây virus cho người khác ngay cả khi chưa xuất hiện triệu chứng rõ ràng.

1900 3367

Quai bị lây qua đường nào?

Hiểu rõ con đường lây truyền sẽ giúp bạn bảo vệ bản thân và gia đình một cách hiệu quả hơn. Dưới đây là các con đường chính khiến bệnh quai bị dễ dàng lây lan trong cộng đồng:

Đường hô hấp - nguy cơ số một

Virus Mumps chủ yếu lây lan qua đường hô hấp. Khi người nhiễm bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, các giọt bắn li ti chứa virus sẽ phát tán trong không khí và bám vào các bề mặt xung quanh.

Quai bị có thể dễ dàng lây qua đường hô hấp

Bạn có thể bị lây nếu:

• Đứng gần người bệnh khi họ ho/hắt hơi mà không đeo khẩu trang.

• Dùng tay chạm vào các vật dụng (như tay nắm cửa, cốc, thìa, bàn học, điều khiển...) có dính giọt bắn chứa virus, sau đó đưa tay lên miệng, mũi hoặc mắt.

Tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết

Việc chạm vào nước bọt, khăn giấy, đồ dùng cá nhân của người bệnh như bàn chải đánh răng, khăn mặt hoặc ly uống nước có thể khiến bạn bị nhiễm virus nếu không vệ sinh đúng cách.

Qua vật dụng chung

Trong môi trường học đường hoặc công sở, nếu nhiều người dùng chung bàn ghế, điện thoại, máy tính, đồ chơi... mà không được khử khuẩn thường xuyên, nguy cơ lây lan tăng cao. Virus có thể sống sót trên bề mặt trong vài giờ.

Lây gián tiếp qua tay

Đây là hình thức lây truyền phổ biến nhất mà nhiều người chủ quan. Bạn có thể bị nhiễm khi chạm tay vào bề mặt bị nhiễm virus, rồi vô tình dụi mắt, ngoáy mũi, hoặc ăn uống mà không rửa tay sạch.

Tóm lại, virus quai bị không cần phải “xin phép” mới đến gần bạn. Nó len lỏi qua những thói quen sinh hoạt hàng ngày, từ một cái ho nhẹ, đến cái chạm tay vô thức vào mặt.

1900 3367

Quai bị có nguy hiểm không nếu không điều trị kịp thời?

Mặc dù đa phần người mắc quai bị sẽ khỏi sau 1–2 tuần mà không để lại di chứng, nhưng trong một số trường hợp, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, thậm chí vĩnh viễn.

Biến chứng ở nam giới: Viêm tinh hoàn

Biến chứng thường gặp của quai bị bạn cần chú ý

Khoảng 20–30% nam giới sau tuổi dậy thì mắc quai bị có nguy cơ viêm tinh hoàn. Đây là biến chứng đáng lo ngại vì:

• Tinh hoàn sưng đau dữ dội, thường chỉ một bên

• Sốt cao kéo dài

• Có thể dẫn đến teo tinh hoàn, giảm khả năng sinh sản nếu không điều trị đúng

Viêm buồng trứng ở nữ giới

Tuy không phổ biến bằng viêm tinh hoàn ở nam, nhưng nữ giới cũng có thể bị viêm buồng trứng, gây:

• Đau bụng dưới

• Rối loạn kinh nguyệt

• Hiếm khi gây vô sinh nhưng vẫn cần theo dõi cẩn thận

Viêm tụy

Virus quai bị có thể ảnh hưởng đến tụy, gây:

• Đau bụng dữ dội vùng thượng vị

• Buồn nôn, nôn

• Rối loạn tiêu hóa

Viêm tụy cần được xử lý y tế nghiêm túc để tránh biến chứng chuyển nặng.

Viêm não, viêm màng não

Viêm não là biến chứng hiếm gặp của quai bị

Dù hiếm nhưng có thể đe dọa tính mạng khi biến chứng viêm màng não:

• Nhức đầu dữ dội, sốt cao

• Cứng gáy

• Mất phương hướng, co giật

• Có thể dẫn đến tử vong hoặc di chứng thần kinh nếu không điều trị kịp thời

Mất thính lực

Một trong những biến chứng hiếm nhưng vĩnh viễn là mất thính lực. Virus quai bị có thể làm tổn thương dây thần kinh thính giác, dẫn đến:

• Giảm khả năng nghe

• Mất thính lực hoàn toàn một bên tai

Lưu ý: Quai bị khi mắc trong thai kỳ (nhất là 3 tháng đầu) có thể làm tăng nguy cơ sảy thai, sinh non hoặc dị tật thai nhi.

Cách phòng tránh bệnh quai bị

Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh – đặc biệt với quai bị, khi không có thuốc đặc trị, thì chủ động phòng tránh chính là “vũ khí vàng”.

Tiêm phòng vắc xin MMR

Tiêm phòng vắc xin MMR sớm cho trẻ

Đây là biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất. Vắc xin MMR (sởi – quai bị – rubella) được khuyến nghị tiêm đủ 2 mũi:

• Mũi 1: khi trẻ được 12–15 tháng tuổi

• Mũi 2: khi trẻ 4–6 tuổi

Người lớn chưa từng tiêm vắc xin hoặc chưa mắc bệnh cũng nên tiêm nhắc lại. Phụ nữ chuẩn bị mang thai nên tiêm phòng ít nhất 1 tháng trước khi có thai.

Giữ vệ sinh cá nhân

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn.

• Tránh đưa tay lên mặt, đặc biệt là vùng mắt, mũi, miệng.
  Sử dụng khẩu trang ở nơi công cộng hoặc khi tiếp xúc với người nghi nhiễm.

Không dùng chung đồ cá nhân

Tuyệt đối không dùng chung đồ cá nhân để phòng tránh quai bị

• Tuyệt đối không dùng chung ly, muỗng, khăn mặt, bàn chải đánh răng… với người khác.

• Nếu trong gia đình có người bị quai bị, cần phân cách vật dụng và khử trùng thường xuyên.

Tăng cường miễn dịch

• Duy trì chế độ ăn uống cân bằng, đủ vitamin C, E, kẽm...

• Nghỉ ngơi hợp lý, vận động nhẹ nhàng, tránh stress.

• Uống đủ nước, giữ ấm cơ thể khi thời tiết thay đổi.

Cách ly người bệnh

Nếu phát hiện có người bị quai bị trong cộng đồng hoặc gia đình:

• Nên cách ly người bệnh trong 7-9 ngày sau khi bắt đầu sưng tuyến mang tai.

• Người bệnh không nên đến trường học, cơ quan, nơi đông người trong thời gian này để hạn chế lây lan.

Quai bị là bệnh lây lan mạnh nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh được nếu bạn nắm rõ kiến thức và thực hiện các biện pháp phòng ngừa đúng cách. Từ việc tiêm vắc xin đầy đủ, giữ gìn vệ sinh cá nhân, đến tránh tiếp xúc gần với người bệnh, tất cả đều góp phần ngăn chặn virus lây lan trong cộng đồng.

Vì thế, nếu bạn đang lo lắng "bệnh quai bị có lây không", hãy nhớ: Không chỉ lây - mà còn có thể gây biến chứng nguy hiểm nếu không phòng ngừa và điều trị đúng cách. Bảo vệ bản thân bạn hôm nay là bảo vệ cộng đồng ngày mai.

Thông tin trên IVIE - Bác Sĩ Ơi và các trang liên kết không thay thế cho lời khuyên y tế, chẩn đoán hoặc điều trị từ các chuyên gia y tế. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, bạn nên tư vấn với dược sĩ hoặc bác sĩ về bất kỳ sản phẩm nào bạn đang sử dụng hoặc dự định sử dụng. Công ty TNHH 1 thành viên ISOFHCARE không chịu trách nhiệm cho bất kỳ thông tin nào chưa chính xác hoặc việc sử dụng sản phẩm mà không có sự tư vấn của bác sĩ, chỉ dựa trên thông tin từ chúng tôi.