Bệnh thấp tim: Nguyên nhân và đặc điểm

1. Dịch tễ học bệnh thấp tim

Bệnh thấp tim làm gia tăng gánh nặng tử vong sớm trên toàn cầu. Tử vong do căn bệnh này thường là hậu quả của biến chứng như: viêm nội tâm mạc nhiễm trùng, rối loạn nhịp tim, suy tim và đột quỵ.

Ở các nước đang phát triển, với điều kiện kinh tế và xã hội thấp, tần suất thấp tim có thể tới 1% số trẻ trong độ tuổi đi học, trong khi đó ở các nước phát triển tỷ lệ mắc ít hơn 10 lần. Ở Việt Nam, bệnh này đang ngày một trở nên ít gặp hơn do sự phát triển về điều kiện kinh tế cũng như đời sống người dân, chất lượng chăm sóc y tế được nâng cao. 

2. Cơ chế gây bệnh thấp tim

Trong bệnh thấp tim, liên cầu khuẩn beta tan huyết nhóm A được chứng minh không trực tiếp gây tổn thương các cơ quan. Về cơ chế gây bệnh là do cơ thể tạo kháng thể với carbohydrate của vách tế bào vi khuẩn (kháng thể anti-M), kháng thể này sẽ phản ứng chéo với protein trong cơ thể như cấu trúc của van tim, các khớp, hệ thần kinh… nên nếu bị nhiễm liên cầu khuẩn, hệ miễn dịch cơ thể sẽ phản ứng lại bằng việc sản xuất các kháng thể để chống lại vi khuẩn và do đó cũng chống lại các cơ quan trong cơ thể gây nên các biểu hiện bệnh. Các cơ quan khác cũng xảy ra phản ứng chéo là mô liên kết sụn khớp, nhân đuôi của não, từ đó dẫn đến các triệu chứng như viêm khớp, múa giật Sydenham...

Triệu chứng tại các cơ quan khác nhau của thấp tim do phản ứng chéo của hệ miễn dịch

Khi triệu chứng bệnh có dấu hiệu thay đổi ảnh hưởng đến cơ thể hoặc khám bệnh định kỳ, thì bạn nên thực hiện thăm khám tại phòng khám, bệnh viện chuyên khoa tim mạch có đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, trang thiết bị hiện đại và dịch vụ y tế tốt, uy tín.

3.  Đặc điểm lâm sàng bệnh thấp tim

Đặc điểm bệnh thấp tim bao gồm:

- Đau họng 1 - 5 tuần trước khởi bệnh, biểu hiện trong 2/3 các ca bệnh.

- Thường có biểu hiện viêm đa khớp, tổn thương hay gặp ở khớp gối, khớp khuỷu, khớp cổ chân và cổ tay. Thường khởi phát từ các khớp ở chân trước tiên, đau từ khớp này sang khớp khác, đau không vượt quá 1 tuần và khi khỏi không để lại di chứng.

Viêm đa khớp rất thường gặp ở các người bệnh thấp tim

- Viêm tim toàn bộ: Viêm cơ tim khá thường gặp với tỷ lệ dao động khoảng từ 40% tới thậm chí 90% các trường hợp, là biểu hiện nặng và nguy hiểm nhất của bệnh thấp tim. Các bệnh viêm tim do thấp tim gồm: Viêm nội tâm mạc nhiễm trùng (mệt mỏi, sốt, khó thở khi gắng sức, nhịp tim nhanh), viêm cơ tim - nội tâm mạc (mệt mỏi nhiều, biểu hiện nhiễm trùng, huyết áp hạ thấp, tím nhẹ ngoại biên), viêm màng ngoài tim (đau ngực, đau khi hít sâu, thay đổi tư thế) và viêm tim toàn bộ (triệu chứng phối hợp cả 3 thể trên).

- Múa giật Sydenham: Chiếm khoảng 10 - 30%, thường xảy ra 1 - 8 tháng sau viêm
họng, biểu hiện gồm khó viết, khó nói, yếu cơ toàn thân, các cử động kiểu múa giật, dễ thay đổi cảm xúc, duỗi khớp quá mức cùng với giảm trương lực cơ, giảm phản xạ gân xương và rung giật lưỡi. Thường hồi phục sau 2 - 3 tháng. 

Người bệnh có dấu hiệu sốt

- Sốt, đau bụng.

- Một số triệu chứng ít gặp khác: hồng ban vòng, viêm màng phổi, viêm phổi kẽ,…

Tổng đài tư vấn và đặt lịch khám tim mạch tại các bệnh viện tuyến trung ương, phòng khám uy tín và xét nghiệm tại nhà hoặc Tải ứng dụng Bác sĩ ơi - IVIE - Bác sĩ ơi để xem thông tin các CSYT và đặt lịch chủ động hơn!

1900 3367

4. Đặc điểm cận lâm sàng bệnh thấp tim

Cận lâm sàng bệnh thấp tim bao gồm các dấu hiệu:

- Các dấu hiệu là bằng chứng của nhiễm liên cầu nhóm A (GAS)

• Có thể xác định thông qua ngoáy họng tìm thấy liên cầu (nuôi cấy hoặc xét nghiệm kháng nguyên nhanh) hoặc test nhanh kháng thể kháng carbohydrate liên cầu nhóm A. Kết quả dương tính phản ánh tình trạng nhiễm liên cầu trước đây.
• Xét nghiệm tìm kháng thể kháng liên cầu: Chuẩn độ kháng thể kháng StreptoLysin O (ASLO) và chuẩn độ kháng thể kháng DNase B (Anti-DNase B). Nếu xét nghiệm đầu tiên không thể khẳng định, cần lặp lại sau 10 - 14 ngày.

- Xét nghiệm máu

• Một số bằng chứng lâm sàng cho thấy CRP và máu lắng thường tăng ở những người bệnh thấp tim cấp, trong khi đó số lượng bạch cầu thường không tăng.

Xét nghiệm máu

- Xquang tim phổi

Thường không có biến đổi gì đặc biệt trong thấp tim. Một số trường hợp có thể thấy hình tim to, rốn phổi đậm hoặc phù phổi do suy tim cấp.

- Điện tâm đồ

• Block nhĩ - thất cấp I hay gặp, khoảng PR kéo dài tự biến mất sau 2 - 3 tuần có thể là một đặc điểm chẩn đoán hữu ích trong các ca bệnh có biểu hiện lâm sàng không rõ ràng. Block nhĩ- thất cấp II, III ít gặp hơn.

- Siêu âm tim

• Hình ảnh hở van hai lá, hở van động mạch chủ, có thể có dịch màng ngoài tim.
• Những thay đổi cấp tính hình thái van hai lá: Giãn nở hình vành khăn, đứt dây chằng dẫn đến lá van hai lá phất phơ, sa lá van, gờ dạng hạt hoặc u cục nhỏ ở đầu lá van.
• Thay đổi hình thái van ĐM chủ cấp hoặc mạn tính: Dày lá van bất thường hoặc khu trú, vận động lá van hạn chế, sa lá van.

Tiêu chuẩn trên siêu âm tim chẩn đoán hở van hai lá và hở van động mạch chủ do tổn thương trong thấp tim.

Ngoài ra, còn nhiều những yếu tố khác gây ảnh hưởng đến bệnh tim mạch mà chúng ta chưa để ý đến.

IVIE - Bác sĩ ơi - Nền tảng đặt lịch tư vấn y tế từ xa hàng đầu tại Việt Nam, giúp kết nối người bệnh với hệ thống bệnh viện tuyến trung ương, bệnh viện tư hàng đầu, phòng khám uy tín trên cả nước. Để đặt lịch khám ưu tiên tại cơ sở gần nhất, đặt hẹn với bác sĩ theo yêu cầu hoặc đặt lịch xét nghiệm tại nhà, bạn có thể liên hệ tới IVIE - Bác sĩ ơi để được hỗ trợ.

1900 3367

Thông tin trên IVIE - Bác Sĩ Ơi và các trang liên kết không thay thế cho lời khuyên y tế, chẩn đoán hoặc điều trị từ các chuyên gia y tế. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, bạn nên tư vấn với dược sĩ hoặc bác sĩ về bất kỳ sản phẩm nào bạn đang sử dụng hoặc dự định sử dụng. Công ty TNHH 1 thành viên ISOFHCARE không chịu trách nhiệm cho bất kỳ thông tin nào chưa chính xác hoặc việc sử dụng sản phẩm mà không có sự tư vấn của bác sĩ, chỉ dựa trên thông tin từ chúng tôi.