Bệnh zona thần kinh có lây không? Làm thế nào để phòng tránh?

1. Bệnh zona thần kinh là gì?

Khỏi phải nói, zona thần kinh là một bệnh lý da liễu cơ bản  và hầu như ai cũng biết. Đặc biệt, bệnh còn có tên gọi dân gian rất quen thuộc là “giời leo”. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, mọi giới với các triệu chứng lâm sàng đa dạng. Hằng năm có khoảng 2/1000 – 5/1000 ca mắc trên toàn thế giới và thường gặp ở những người có các yếu tố nguy cơ như lớn tuổi, suy giảm miễn dịch, stress, chấn thương khoanh da...

Bệnh zona thần kinh xuất hiện do sự tái hoạt động của virus Varicella zoster virus sau lần nhiễm tiên phát. Bệnh có mối liên hệ rất đặc biệt với bệnh lý thủy đậu. Người ta thường ví von đây là một cặp bệnh lý song sinh. Bởi chúng có cùng chung một căn nguyên chỉ là một bệnh xuất hiện trước và một bệnh xuất hiện sau. Tuy nhiên xét về các triệu chứng cơ năng, thực thể và biến chứng chúng là hai bệnh hoàn toàn khác biệt.

Tổng đài đặt lịch khám bệnh tuyến trung ương 19003367 hoặc đặt khám chủ động qua ứng dụng IVIE - Bác sĩ ơi!

2. Bệnh zona thần kinh có lây không?

Zona thần kinh là bệnh lý có thể lây từ người sang người. Tuy nhiên bạn cần phải hiểu rõ con đường lây truyền để có những biện pháp dự phòng hiệu quả cũng như tránh thái độ kỳ thị người mắc bệnh.

Trái ngược với thủy đậu, zona thần kinh lây qua con đường tiếp xúc trực tiếp dịch mụn nước. Bệnh có thể dễ lây lan trong gia đình khi có sự tiếp xúc hoặc dùng chung các đồ dùng cá nhân có chứa dịch mụn nước như khăn tắm, quần áo. Sau khi các mụn nước, phỏng nước vỡ, đóng vảy và bong tróc thì bệnh zona thần kinh không có khả năng lây lan. Thông thường khoảng 2-4 tuần khi xuất hiện các tổn thương da là giai đoạn dễ lây lan nhất và cần có các biện pháp dự phòng hợp lý.

Zona thần kinh không lây qua đường hô hấp nên không cần phải cách ly người bệnh biệt lập mà có thể điều trị như những bệnh lý thông thường. Tuy nhiên một số trường hợp nhỏ có thể lây qua đường hô hấp trong trường hợp zona lan tỏa có thể truyền VZV gây bệnh lý thủy đậu. Nhưng đối với những người đã mắc thủy đậu trước đó thì trường hợp này hoàn toàn không có khả năng lây lan bệnh zona.

3. Nhận biết và chẩn đoán bệnh zona thần kinh như thế nào?

Vấn đề quan trọng nhất của bệnh zona thần kinh là phát hiện sớm và chẩn đoán chính xác để có hướng điều trị thích hợp. Bạn thường gặp các thể zona thần kinh ở vị trí do thần kinh ngực chi phổi. Chỉ khoảng 10 – 20% trường hợp xuất hiện ở các vị trí như mắt, hàm dưới, hàm trên...

a. Dấu hiệu cơ bản nhận biết bệnh zona thần kinh

Triệu chứng của bệnh zona thần kinh xuất hiện theo các trình tự:

- Giai đoạn tiền triệu với đau nhức, tê bì, cảm giác châm chích, rát bỏng ở khoang da sắp phát ban. Thời gian kéo dài từ vài ngày đến vài tuần. Đôi khi các biểu hiện mơ hồ, người bệnh không thể cảm nhận được.

- Giai đoạn phát ban hay còn gọi là giai đoạn hoạt động. Đây là lúc biểu hiện của bệnh lý zona thần kinh rõ ràng và rầm rộ nhất. Các triệu chứng chủ yếu là đau, ngứa, tổn thương da dạng ban đỏ, mụn nước, phỏng nước căng sau đó chùm xuống, vỡ, sau đó đóng vảy và cuối cùng là bong tróc. Giai đoạn này kéo dài từ 2 – 4 tuần và cũng là thời kỳ dễ lây nhất của bệnh.

- Giai đoạn đau sau zona là tình trạng đau >30 ngày kể tư khi xuất hiện tổn thương da. Đau càng nhiều tiên lượng bệnh càng nặng và cần phải có điều trị hỗ trợ.

b. Chẩn đoán zona thần kinh

Chẩn đoán zona thần kinh chủ yếu dựa vào lâm sàng. Tuy nhiên ở trong các giai đoạn, bệnh cũng rất dễ bị chẩn đoán nhầm. Chẳng hạn, ở giai đoạn tiền triệu, triệu chứng đau rất dễ nhầm với các bệnh lý đau nửa đầu, bệnh tim phổi hay các bệnh lý ngoại khoa. Chuyển sang giai đoạn phát ban, các tổn thương da rất giống với triệu chứng của nhiễm HSV, viêm da tiếp xúc, chốc bọng nước...Vì vậy trong một số trường hợp các bác sĩ thần kinh sẽ cân nhắc chỉ định làm thêm các xét nghiệm như Test Tzanck, giải phẫu bệnh, miễn dịch học, PCR VZV, nuôi cây VZV...

Trên thực tế, phần lớn bệnh zona thần kinh được điều trị tại nhà với các đơn thuốc ngoại trú. Một số ít có chỉ định nhập viện như zona thần kinh mặt, zona lan tỏa, zona có biến chứng. Trong đó zona lan tỏa là một thể hiếm gặp, diễn tiến nặng và nguy cơ tử vong rất cao. Bệnh có >= 20 tổn thương nằm ngoài khoanh da hoặc tổn thương >=2 khoanh da, thường gặp trên cơ địa suy giảm miễn dịch và có kèm theo các tổn thương nội tạng.

Do đó dù là bệnh lý đơn giản, điều trị chủ yếu là sử dụng kháng virus kết hợp với điều trị hỗ trợ giảm nhẹ triệu chứng nhưng chúng ta cũng cần thực hiện theo đúng trình từ. Bên cạnh đó cần theo dõi và phát hiện sớm các triệu chứng bất thường nguy hiểm. Người bệnh cần đến các bệnh viện, chuyên khoa Da liễu để được thăm khám và điều trị tốt nhất. Một số cơ sở uy tín như: Bệnh viện Da liễu Trung ương, bệnh viện Da liễu Hà Nội...

Trên đây là những thông tin cơ bản giúp các bạn giải quyết những khúc mắc về bệnh lý zona thần kinh mà IVIE - Bác sĩ ơi muốn chia sẻ.

Cẩm nang IVIE - Bác sĩ ơi cung cấp cho bạn các bí quyết khám bệnh tại Hà Nội và Hướng dẫn khám bệnh tuyến trung ương với những thông tin đắt giá và chính xác nhất.

Chúc bạn và gia đình luôn khỏe mạnh