Định lượng CA 15-3: Dấu ấn ung thư vú

1. Định lượng CA 15-3 là gì? 

CA 15-3 là viết tắt của kháng nguyên Carbohydrate 15-3 (carbohydrate antigen 15-3). Đây là một chất chỉ điểm bệnh ung thư, đặc biệt là phát hiện ung thư vú 

CA 15-3 là một mucin biểu mô đa hình hoặc kháng nguyên màng biểu mô đa hình. Chúng phân bố nhiều ở vùng ngoại bào, màng tế bào và dịch bào. Ở vùng ngoại bào trong ung thư vú, CA 15-3 thường biểu hiện quá mức và bị glycosyl hóa.  Trong bệnh ung thư vú di căn, có khoảng 80% bệnh nhân có mức định lượng CA 15-3 tăng cao. 

Xét nghiệm CA 15-3 được xem là một xét nghiệm chỉ định theo dõi ung thư vú. Tuy nhiên xét nghiệm này ít dùng để sàng lọc ung thư vú giai đoạ đầu. Nguyên nhân là trong giai đoạn sớm của bệnh, nồng độ CA 15-3 thường không tăng.

2. Vai trò của xét nghiệm định lượng CA 15-3 

Mục đích chính của xét nghiệm là để theo dõi đáp ứng điều trị và sự tái phát ung thư vú. CA 15-3 thường được các bác sĩ chỉ định định kỳ theo thời gian nhằm đánh giá hiệu quả điều trị, đồng thời phát hiện tái phát ở bệnh nhân ung thư vú có CA 15-3 tăng. Nếu bệnh nhân ung thư vú nhưng CA 15-3 không tăng thì không thể xét nghiệm CA 15-3 để theo dõi đáp ứng và tái phát ung thư vú được.

Mục đích chính của xét nghiệm là để theo dõi đáp ứng điều trị và sự tái phát ung thư vú.

Ngoài ra, định lượng CA 15-3 cũng không thể chỉ định một mình để phát hiện ung thư vú giai đoạn đầu, khi khối u còn nhỏ, còn khu trú tại chỗ chưa di căn. Bởi mức độ của nó thường hiếm khi tăng ở giai đoạn này. Do đó, định lượng CA 15-3 thường được chỉ định kết hợp các dấu ấn ung thư khác, chẳng hạn như CEA, CA 27-9, Các thụ thể estrogen và progesteron, Her/neu,… Từ đó giúp xác định bệnh nhân có bị ung thư vú hay không, đặc điểm ung thư và lựa chọn các phương pháp điều trị thích hợp. 

Bên cạnh đó, định lượng CA 15-3 còn có thể được chỉ định như một dấu ấn thứ 2 giúp phát hiện các ung thư khác như: ung thư phổi, ung thư buồng trứng, ung thư tuyến tụy, ung thư gan, ung thư đại trực tràng…

3. Kết quả định lượng CA 15-3 

Ở phụ nữ khoẻ mạnh, giá trị bình thường của CA 15-3 là ≤ 30 U/ml. Giá trị CA 15-3 bình thường có thể thay đổi, dao động một vài giá trị tuỳ theo phương pháp định lượng, hệ thống máy phân tích, hóa chất sử dụng và ở từng cơ sở xét nghiệm khác nhau. 

Nồng độ CA 15-3 thường tăng khi khối u ung thư vú phát triển lớn. Chỉ số này càng tăng khi bệnh ung thư càng phát triển. Chỉ số có thể đạt đỉnh khi ung thư di căn xương hoặc (và) di căn gan. Nếu nồng độ CA 15-3 càng tăng cao theo thời gian thì có thể bệnh nhân không đáp ứng với điều trị, hoặc ung thư đã tái phát. 

Nồng độ CA 15-3 thường tăng khi khối u ung thư vú phát triển lớn.

Có thể nói, độ nhạy của chẩn đoán ung thư vú của định lượng CA 15-3 tuỳ thuộc vào ngưỡng ca 15-3 được chọn. Cụ thể: 

• Ở ngưỡng 28 U/ml, độ nhạy chẩn đoán là 19 – 22% trước phẫu thuật. 
• Ở ngưỡng 50 U/ml, độ nhạy chẩn đoán giai đoạn Mo là 32%.
• Ở ngưỡng 25 U/ml, độ nhạy chẩn đoán ung thư vú chưa có hạch là 16%, ung thư vú có hạch là 54%. 
• Ở các ngưỡng 25, 28, 50 U/ml, độ nhạy chẩn đoán ung thư vú di căn là 54 – 91%. 
• Nồng độ CA 15-3 trong máu chỉ tăng 5% ở một số bệnh nhân không còn triệu chứng. Tuy nhiên chỉ số này vẫn tăng ở 29% số bệnh nhân đáp ứng điều trị một phần. Nếu nồng độ CA 15-3 > 40U/ml, 100% bệnh nhân ung thư vú là ở giai đoạn tiến triển, cần phải nhập viện điều trị. 
• Để chẩn đoán ung thư vú tái phát sau phẫu thuật khoảng 13 – 40 tháng, độ nhạy của định lượng CA 15-3 là 45 – 77%, độ đặc hiệu là 94 – 98%, giá trị chẩn đoán (+) của CA 15-3 là 41 – 92%. 
• Trong quá trình điều trị, khi bệnh di căn, tiến triển hoặc đáp ứng điều trị, nồng độ chỉ số CA 15-3 có thể tăng hoặc giảm ≥ 25%: 75-94% trong quá trình tiến triển của bệnh, 72-93% trong quá trình đáp ứng điều trị.
• Nồng độ CA 15-3 còn có thể tăng trong một số bệnh ung thư khác như ung thư buồng trứng 39 – 71%, ung thư nội mạc tử cung 14 – 26%, ung thư tử cung 9.1%, các ung thư dạ dày, tuỵ, ung thư biểu mô tế bào gan 10 – 70%. 

4. Những lưu ý khi định lượng CA 15-3

Trên thực tế, chỉ số CA 15-3 là chất chỉ điểm ung thư có giá trị định hướng chẩn đoán, nhưng không có khả năng khẳng định hoàn toàn. Chỉ số CA 15-3 không đủ độ nhạy và độ đặc hiệu để sàng lọc nhằm phát hiện sớm ung thư nếu không có kèm triệu chứng. 

Do đó, người bệnh không được chủ quan nếu thấy nồng độ CA 15-3 bình thường, bởi vẫn chưa thể khẳng định người xét nghiệm không bị ung thư vú. 

Trên thực tế, chỉ số CA 15-3 là chất chỉ điểm ung thư có giá trị định hướng chẩn đoán, nhưng không có khả năng khẳng định

Để sàng lọc và phát hiện ung thư vú sớm nhất và chính xác nhất, người bệnh nên thăm khám và tầm soát ung thư vú ngay từ bây giờ. Hy vọng bài viết cung cấp cho bạn đọc nhiều thông tin hữu ích. Mọi chi tiết cần tư vấn, liên hệ đặt lịch khám, xét nghiệm, vui lòng liên hệ IVIE - Bác sĩ ơi để được hỗ trợ tốt nhất.