Hỏi đáp về vaccine phòng Covid-19

1. Có bao nhiêu loại vaccine phòng Covid-19?

Hiện nay tại Việt Nam, Bộ Y Tế đã phê duyệt khẩn cấp 8 loại vaccine Covid-19 để phục vụ việc tiêm chủng cho người dân, bao gồm: AstraZeneca, Gam-COVID-Vac (tên khác là SPUTNIK V), Vero Cell, Comirnaty của Pfizer/BioNTech, vaccine Spikevax (Tên khác là Moderna), vaccine Janssen, vaccine Hayat-Vax và vaccine Abdala.

Các loại vaccine này được điều chế dựa trên các công nghệ như: vector virus, mRNA,...đem đến hiệu quả từ 65-97%.

2. Vaccine nào tốt?

Các loại Vaccine đã lưu hành đều được Bộ Y Tế đánh giá hiệu quả và đảm bảo an toàn nên mọi người có thể an tân tiêm chủng. Việc tiêm vaccine với mỗi cơ thể khác nhau sinh ra phản ứng phụ khác nhau từ nhẹ tới nặng như sốt sau tiêm, mệt mỏi, đau nhức…đây là những vấn đề bình thường và sẽ biến mất trong vài ngày.

CDC đã khẳng định rằng các lợi ích miễn dịch mà vaccine mang lại lớn hơn nhiều so với nguy cơ tác dụng phụ.

3. Ai được tiêm và ai không được tiêm?

Theo quyết định ban hành mới nhất của Bộ y tế về việc khám sàng lọc với người tiêm vaccine Covid thì:

Tạm hoãn tiêm chủng với người:

• Có tiền sử rõ ràng đã mắc COVID-19 trong vòng 6 tháng.

• Đang mắc bệnh cấp tính.

• Phụ nữ mang thai dưới 13 tuần

Chống chỉ định với người:

• Tiền sử rõ ràng phản vệ với vaccine phòng COVID-19 cùng loại (lần trước).

• Có bất cứ chống chỉ định nào theo công bố của nhà sản xuất.

Các đối tượng còn lại đều được cân nhắc để tiêm chủng vaccine

4. Sau khi tiêm vaccine, vaccine có làm cho tôi mắc Covid?

Câu trả lời ngắn là 'Không', vì tất cả vaccine được phê chuẩn cho tiêm chủng đều không có con virus sống nào cả.

Cách thức hoạt động chung của vaccine là kích thích phản ứng miễn dịch của cơ thể bằng kháng nguyên, thường là bằng protein hình gai trên bề mặt của virus, được bào chế đảm bảo độ an toàn cần thiết, làm cho cơ thể tự tạo ra tình trạng miễn dịch chống lại tác nhân gây bệnh.

Sau khi tiêm vaccine, quá trình tạo khả năng miễn dịch có thể gây ra một số triệu chứng như sốt, mệt mỏi, đau nhức vùng tiêm,...Các triệu chứng này hoàn toàn bình thường và là những dấu hiệu cho thấy cơ thể đang hình thành khả năng miễn dịch.

5. Tiêm vaccine có làm cho xét nghiệm có kết quả dương tính?

Không. Vaccine không ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm chẩn đoán Covid-19.

2-4 tuần sau tiêm vaccine sẽ tạo ra kháng thể trong máu, còn việc xét nghiệm chẩn đoán kháng nguyên Covid-19 qua xét nghiệm PCT hoặc test nhanh đều là xét nghiệm tìm dấu vết của virus trong dịch phết mũi họng, chứ không tìm kháng thể trong máu. Kháng nguyên này chỉ xuất hiện khi người đó nhiễm bệnh. Vì vậy, nếu dương tính là do nhiễm bệnh, không thể do vaccine.

6. Vậy còn xét nghiệm kháng thể thì sao?

Với một số bệnh, chẳng hạn như thủy đậu, bạn chỉ bị nhiễm một lần vì cơ thể có một kháng thể thủy đậu được lưu trữ, sẵn sàng và chờ đợi để tiêu diệt nếu bệnh lại xâm nhập. Điều này được gọi là miễn dịch.

Cách thức hoạt động chung của vaccine phòng Covid-19 cũng tương tự là kích thích phản ứng miễn dịch của cơ thể để tự tạo ra tình trạng miễn dịch chống lại tác nhân gây bệnh. Vì vậy, người từng mắc Covid-19 và người đã tiêm vaccine Covid-19 sẽ sản sinh kháng thể ngăn ngừa bệnh. 

Để phát hiện cơ thể có thực sự sản sinh kháng thể chống virus Sars-CoV-2 hay không và cơ thể đã đạt được khả năng miễn dịch với virus này hay chưa, cần được đánh giá thông qua việc xét nghiệm kháng thể Covid-19.

7. Nếu tôi đã được tiêm vaccine nhưng sau đó có triệu chứng, tôi có cần đi làm xét nghiệm PCR?

Cần. Lý do là sau khi tiêm vaccine, phải mất vài tuần cơ thể mới hình thành hệ miễn dịch, bạn có thể bị nhiễm trước hoặc ngay sau khi tiêm vaccine. Nhiều địa điểm tiêm sẽ yêu cầu giấy xác nhận kết quả xét nghiệm âm tính theo hình thức test nhanh Covid-19 trước khi thực hiện tiêm vaccine Covid-19 và có tấm chắn giọt bắn trong quá trình tiêm để đảm bảo an toàn cho mọi người đến tiêm chủng.

Nếu bạn có triệu chứng (sốt, ho khan, mệt mỏi, đau cổ họng, mất vị giác, khó thở, v.v.) thì nên báo với nhân viên y tế địa phương hoặc CDC để được theo dõi, hướng dẫn và xét nghiệm PCR.

8. Sau tiêm không sốt, có phải vaccine COVID-19 không có tác dụng?

Những người bị sốt sau tiêm có nghĩa là hệ miễn dịch đang đấu tranh ác liệt với tác nhân gây bệnh. Còn với những không sốt, không có nghĩa là hệ miễn dịch không đấu tranh, mà là đấu tranh bằng cách nhẹ nhàng hơn.

Dù có sốt hay không sốt, hệ miễn dịch của chúng ta đã nhận diện và sẽ đưa hình dáng của con “SARS-CoV-2” này vào danh sách tiêu diệt, để lần tới nếu con virus này xâm nhập cơ thể, thì hệ miễn dịch sẽ tự động tiêu diệt mầm bệnh.

Như vậy, sốt hay không sốt cũng mang lại hiệu quả miễn dịch tương đương nhau, hệ miễn dịch sẽ học được cách đánh để triển khai thế trận khi có “địch” xâm nhập cơ thể.

Hiện nay, vaccine Covid -19 đã dần phổ biến rộng rãi và hoàn toàn miễn phí cho mọi người. CDC khuyến cáo nên tiêm vaccine Covid -19 ngay khi tới lượt.

Cẩm nang IVIE - Bác sĩ ơi cung cấp cho bạn các bí quyết khám bệnh tại Hà Nội và Hướng dẫn khám bệnh tuyến trung ương với những thông tin đắt giá và chính xác nhất.

Chúc bạn và gia đình luôn mạnh khỏe!