Nguyên nhân, triệu chứng và chẩn đoán viêm màng ngoài tim cấp

1. Viêm màng ngoài tim là gì?

Viêm màng ngoài tim là một hội chứng lâm sàng gây ra do các căn nguyên khác nhau dẫn tới tình trạng viêm của màng ngoài tim, có hoặc không có tràn dịch màng ngoài tim đi kèm.

Màng ngoài tim bị viêm, có thể có hoặc không có tràn dịch đi kèm

Viêm màng ngoài tim cấp được xác định là khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên tới khi được chẩn đoán thời gian là dưới 6 tuần. Bệnh được chia thành 2 nhóm theo tính chất dịch viêm:

• Viêm màng ngoài tim tiết fibrin
• Viêm màng ngoài tim tràn dịch (máu hoặc thanh dịch).

Hai nguyên nhân thường gặp nhất của viêm màng ngoài tim cấp là do căn nguyên virus hoặc sau nhồi máu cơ tim cấp (hội chứng Dressler).
Cơ chế bệnh sinh được cho là do phản ứng viêm xuất tiết xuất hiện ở lá thành và lá tạng của màng ngoài tim. Do đó, vùng thượng tâm mạc – mặt ngoài cơ tim, sát với lá tạng có thể bị viêm gây ra những biến đổi về dấu ấn sinh học tổn thương cơ tim và trên điện tâm đồ.

Khi triệu chứng bệnh có dấu hiệu thay đổi ảnh hưởng đến cơ thể hoặc khám bệnh định kỳ, thì bạn nên thực hiện thăm khám tại phòng khám, bệnh viện chuyên khoa tim mạch có đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, trang thiết bị hiện đại và dịch vụ y tế tốt, uy tín.

2. Triệu chứng viêm màng ngoài tim

a. Đau ngực

- Vị trí: thường ở giữa ngực, sau xương ức, có thể lan lên cổ hoặc ra sau lưng. - - Tính chất: đau nhói, đôi khi đau thắt nhưng xuất hiện không liên quan đến gắng sức. Cơn đau kéo dài, không đỡ khi dùng thuốc giãn mạch vành. Đau tăng lên khi ho, hít sâu, khi nằm ngửa. Đau giảm ở tư thế đứng dậy, ngồi hoặc cúi người ra trước.

- Đau ngực là triệu chứng thường gặp nhất, xuất hiện trong gần 90% các trường hợp viêm màng ngoài tim cấp.

Đau ngực là triệu chứng thường gặp trong viêm màng ngoài tim cấp

b. Sốt

Đa số người bệnh có sốt nhẹ. Sốt có thể do phản ứng viêm của cơ thể, cũng có thể nằm trong bệnh cảnh hội chứng cúm với các biểu hiện toàn thân như: đau đầu, đau mỏi cơ toàn thân, triệu chứng đường hô hấp trên: hắt hơi, sổ mũi, ho,…

Tổng đài tư vấn và đặt lịch khám tim mạch tại các bệnh viện tuyến trung ương, phòng khám uy tín hoặc Tải ứng dụng Bác sĩ ơi - IVIE - Bác sĩ ơi để xem thông tin các CSYT và đặt lịch chủ động hơn!

1900 3367

3. Cận lâm sàng

a. Điện tâm đồ

- Khoảng 40% người bệnh viêm màng ngoài tim cấp có điện tâm đồ bình thường.

- Đa số người bệnh có nhịp nhanh xoang, nhịp nhanh trên thất, đôi khi có thể có rung nhĩ.

- Điện tâm đồ điển hình người bệnh viêm màng ngoài tim cấp trải qua 4 giai đoạn:

• Giai đoạn 1 (1 – 2 tuần đầu): Đoạn ST chênh lên đồng hướng ở tất cả các chuyển đạo khác nhau, trừ aVR: cong lõm, không cứng, không có dấu hiệu soi gương. Đoạn PR đi chênh xuống.
• Giai đoạn 2 (kéo dài 1 – 3 tuần): Đoạn ST hết chênh dần, trở về bình thường với sóng T dẹt.
• Giai đoạn 3 (kéo dài từ 3 đến nhiều tuần): Sóng T âm, tròn, không đối xứng.
• Giai đoạn 4 (kéo dài nhiều tuần): Điện tâm đồ trở về bình thường.

Biến đổi điện tâm đồ trong viêm màng ngoài tim cấp theo các giai đoạn

b. Xquang ngực

Đa số bình thường. Nếu người bệnh có tràn dịch màng ngoài tim số lượng nhiều có thể thấy bóng tim to, đối xứng hình quả bầu tròn, bờ rõ, không có hiện tượng ứ máu phổi đi kèm.

Xquang ngực có thể giúp phát hiện một số nguyên nhân gây viêm màng ngoài tim cấp như: tổn thương lao, đám mờ nghĩ đến ung thư,…

c. Siêu âm tim

Siêu âm tim là công cụ hữu hiệu và tiện dụng giúp phát hiện tràn dịch màng ngoài tim, biểu hiện dưới dạng “khoảng trống trên siêu âm”. Tuy nhiên nếu giai đoạn sớm có thể sẽ không thấy. Ngoài ra siêu âm còn giúp ước lượng dịch màng ngoài tim, dấu hiệu ép tim, dày dính màng tim,…

Dịch màng ngoài tim trên siêu âm, dấu hiệu có thể gặp trong viêm màng ngoài tim cấp

Ngoài ra, còn nhiều những yếu tố khác gây ảnh hưởng đến bệnh tim mạch mà chúng ta chưa để ý đến.

4. Chẩn đoán xác định

Nghĩ đến người bệnh có viêm màng ngoài tim cấp khi có đau ngực điển hình kiểu màng, tiếng cọ màng ngoài tim, biến đổi theo các giai đoạn tương xứng trên điện tâm đồ và thay đổi trên cận lâm sàng. Nói chung, chẩn đoán xác định khi có ít nhất 2/4 tiêu chuẩn sau:

- Tiêu chuẩn 1: Đau ngực kiểu màng.

- Tiêu chuẩn 2: Tiếng cọ màng ngoài tim.

- Tiêu chuẩn 3: Biến đổi điện tâm đồ điển hình: đoạn ST chênh lên đồng hướng kiểu cong lõm mới xuất hiện và/hoặc đoạn PR chênh xuống.

- Tiêu chuẩn 4: Có dịch màng ngoài tim.

Một số trường hợp người bệnh không đủ tiêu chuẩn những triệu chứng cơ năng và/hoặc thực thể vẫn hướng đến viêm màng ngoài tim cấp, có thể sử dụng các dấu hiệu cận lâm sàng khác bổ trợ như:

- Xét nghiệm phát hiện tình trạng nhiễm trùng hoặc đáp ứng viêm: CRP, bạch cầu, procalcitonin, máu lắng.

- Chỉ điểm viêm màng ngoài tim trên cộng hưởng từ hoặc cắt lớp vi tính.

Bilan nhiễm trùng có ý nghĩa hỗ trợ trong chẩn đoán và giúp theo dõi đáp ứng điều trị của người bệnh trong viêm màng ngoài tim cấp

IVIE - Bác sĩ ơi - Nền tảng đặt lịch khám bệnh online hàng đầu tại Việt Nam, giúp kết nối người bệnh với hệ thống bệnh viện tuyến trung ương, bệnh viện tư hàng đầu, phòng khám uy tín trên cả nước. Để đặt lịch khám ưu tiên tại cơ sở gần nhất, đặt hẹn với bác sĩ theo yêu cầu hoặc đặt lịch xét nghiệm tại nhà, bạn có thể liên hệ tới IVIE - Bác sĩ ơi để được hỗ trợ.

1900 3367