Phát hiện giảm tiểu cầu nhờ xét nghiệm HIT-IgG

1. Heparin là gì?

Heparin là một chất mucopolysaccharide sulfat tự nhiên, chiết xuất từ động vật. Khối lượng phân tử heparin dao động trong khoảng 5000 đến 30000 dalton. Chúng được sử dụng theo đường tiêm dưới da hoặc tiêm tĩnh mạch bởi đại phân tử này không hấp thu qua đường uống. Heparin có thể sử dụng cho phụ nữ có thai vì không qua được nhau thai.

Xét nghiệm HIT-IgG phát hiện giảm tiểu cầu.

Các heparin không phân đoạn được sử dụng trong phác đồ điều trị biến chứng huyết khối tắc mạch hoặc trong các can thiệp phẫu thuật có nguy cơ huyết khối cao. Thuốc có thời gian bán thải ngắn nên cần tiêm thuốc 2 đến 3 lần/ngày. Cần theo dõi chặt chẽ kết quả xét nghiệm đông máu để đảm bảo mức độ chống đông phù hợp và kịp thời phát hiện các nguy cơ chảy máu hoặc giảm tiểu cầu.

Heparin gắn vào antithrombin làm tăng rõ rệt khả năng ức chế nội sinh của antithrombin đối với  các yếu tố đông máu, đặc biệt là các yếu tố IIa, Xa - yếu tố Stuart và XIIa - yếu tố Hageman. Do vậy, heparin có hoạt tính chống đông tức thời.

2. Giảm tiểu cầu do heparin là gì?

Giảm tiểu cầu do heparin được gọi với tên khoa học là heparin-induced thrombocytopenia – HIT. Đây được xem là một tình trạng rối loạn sau sử dụng heparin. Trong đó bệnh nhân có biểu hiện giảm số lượng tiểu cầu xuống dưới 150.000/mm³ hoặc giảm tương đối lớn hơn hay bằng 50% so với số lượng tiểu cầu ban đầu.

Một số vấn đề cần được lưu ý là: Thời điểm xuất hiện HIT, mức độ giảm số lượng tiểu cầu, loại heparin sử dụng và nguy cơ huyết khối. Giảm tiểu cầu do Heparin (HIT) xảy ra ở 1% bệnh nhân sử dụng heparin không phân đoạn. HIT có thể xảy ra ngay cả khi heparin liều rất thấp ví dụ như tráng đường truyền. Cơ chế này thường là miễn dịch. Chảy máu ít xảy ra, nhưng các tiểu cầu thường vón lại quá mức, gây tắc nghẽn mạch, dẫn đến huyết khối động mạch và tĩnh mạch. Chúng là những “quả bom hẹn giờ” có thể đe dọa đến mạng sống, phải kể đến là tắc nghẽn động mạch đùi, đột quỵ, nhồi máu cơ tim cấp.

Bệnh xuất huyết giảm tiểu cầu.

3. Xét nghiệm HIT-IgG

HIT là một biến chứng nặng của điều trị heparin gây ra bởi các kháng thể kháng phức hợp heparin và yếu tố tiểu cầu 4. Các kháng thể này hiện diện gần như ở tất cả bệnh nhân có chẩn đoán lâm sàng HIT, kể cả những bệnh nhân không có biểu hiện lâm sàng HIT.  Để có sự chẩn đoán chính xác hơn, xét nghiệm HIT-IgG có lẽ là lựa chọn được ưu tiên.

a. Nguyên lý

Khi người bệnh được điều trị heparin, yếu tố 4 tiểu cầu tạo phức hợp có tính kháng nguyên được gắn với loại thuốc này. Để phát hiện ra tình trạng giảm tiểu cầu do Heparin có thể sử dụng kỹ thuật ELISA (Enzyme-linked immunosorbent assay) hoặc miễn dịch hóa phát quang (chemiluminescent testing) để phát hiện kháng thể kháng tiểu cầu do heparin.

b. Chuẩn bị 

Trước khi thực hiện xét nghiệm HIT-IgG người bệnh cần được thông báo về quy trình thực hiện. Phương tiện, hóa chất cần thiết cho chỉ định cận lâm sàng này là:

- Máy Acustar hoặc hệ thống ELISA;

- Tủ lạnh;

- Máy ly tâm;

- Bơm tiêm nhựa lấy máu;

- Bông cồn sát trùng, dây garo;

- Ống nghiệm tan máu kích thước 75 x 9,5mm;

- Ống nghiệm plastic có chống đông citrat natri 3,2% hoặc 3,8%;

- Pipette 100µl, 1.000 µl;

- Hóa chất sinh phẩm: HemosIL AcuStar HIT-IgG(PF4-H) và HemosIL AcuStar HIT-Ab(PF4-H) hoặc HIA IgG và HIA IgM ELISA.

c. Quy trình thực hiện 

Quy trình lấy mẫu xét nghiệm được thực hiện lần lượt sau đây:

- Garo, sát trùng, lấy khoảng 2ml máu tĩnh mạch người bệnh.

- Trộn đều máu với chất chống đông Citrat Natri 3,2% hoặc 3,8% theo tỷ lệ 1 thể tích chống đông trộn với 9 thể tích máu.

- Ly tâm 3.000 vòng/ 1 phút trong 10 phút, thu huyết tương nghèo tiểu cầu.

- Bật máy, chờ  nhiệt độ đạt 37º C.

- Đặt mẫu huyết tương cần kiểm tra vào vị trí khay mẫu.

- Đặt hóa chất sinh phẩm vào đúng vị trí trên máy.

- Tiến hành các thao tác chạy máy theo các bước theo quy định.

Xét nghiệm hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán một cách chính xác.

Thông thường, xét nghiệm HIT - IgG được chỉ định kèm theo một số xét nghiệm cận lâm sàng khác, nhằm hỗ trợ lẫn nhau giúp bác sĩ chẩn đoán một cách chính xác. Việc thăm khám sức khỏe thường xuyên sẽ là biện pháp dự phòng hiệu quả cho căn bệnh giảm tiểu cầu do heparin này.

Thông tin trên IVIE - Bác Sĩ Ơi và các trang liên kết không thay thế cho lời khuyên y tế, chẩn đoán hoặc điều trị từ các chuyên gia y tế. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, bạn nên tư vấn với dược sĩ hoặc bác sĩ về bất kỳ sản phẩm nào bạn đang sử dụng hoặc dự định sử dụng. Công ty TNHH 1 thành viên ISOFHCARE không chịu trách nhiệm cho bất kỳ thông tin nào chưa chính xác hoặc việc sử dụng sản phẩm mà không có sự tư vấn của bác sĩ, chỉ dựa trên thông tin từ chúng tôi.