Trẻ suy dinh dưỡng cần bổ sung gì? Chế độ ăn uống từ chuyên gia

Trẻ suy dinh dưỡng cần bổ sung gì?

Để cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ, bước đầu tiên là nhận diện rõ ràng cơ thể bé đang thiếu gì, hệ tiêu hóa hoạt động ra sao và khả năng hấp thu thực tế thế nào. Trẻ suy dinh dưỡng thường không chỉ thiếu một mà là thiếu đồng thời nhiều nhóm dưỡng chất. Do đó, việc bổ sung phải toàn diện và cân đối.

Nhóm dưỡng chất quan trọng

Suy dinh dưỡng là hệ quả của việc không cung cấp đủ năng lượng và chất dinh dưỡng cần thiết. Chính vì vậy, các nhóm chất dưới đây đóng vai trò then chốt trong việc phục hồi và phát triển toàn diện cho trẻ.

Chất đạm (protein) – Nền tảng của sự phát triển cơ bắp

Protein là yếu tố quan trọng hàng đầu giúp trẻ tăng trưởng chiều cao, tăng cân và phát triển mô cơ. Với trẻ suy dinh dưỡng, việc thiếu đạm khiến cơ thể bé không có đủ nguyên liệu để tái tạo mô, dẫn đến tình trạng "teo cơ", thể trạng yếu ớt, dễ mắc bệnh.

Nguồn đạm cần được cân bằng giữa đạm động vật (thịt, cá, trứng, sữa) và đạm thực vật (đậu, đỗ…). Đặc biệt, đạm động vật dễ hấp thu và giàu axit amin thiết yếu hơn nên cần chiếm tỷ lệ cao hơn trong khẩu phần của trẻ suy dinh dưỡng.

Protein giúp tăng cường phát triển chiều cao và các mô cơ

Chất béo tốt - Cung cấp năng lượng và hỗ trợ hấp thu

Một gram chất béo cung cấp tới 9 kcal – gấp hơn 2 lần so với protein hoặc tinh bột. Đây là nguồn năng lượng "đậm đặc", rất cần thiết cho trẻ đang cần tăng cân. Không chỉ vậy, chất béo tốt còn giúp hấp thu các vitamin tan trong dầu như A, D, E, K – những dưỡng chất rất quan trọng trong quá trình phát triển của bé.

Cha mẹ nên ưu tiên các loại chất béo không bão hòa (dầu oliu, dầu cá, quả bơ...) thay vì chất béo bão hòa từ thức ăn chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn vì chúng dễ gây hại cho tim mạch.

Tinh bột phức hợp - Năng lượng bền vững, không gây no nhanh

Tinh bột là nguồn năng lượng chính cho trẻ, nhưng không phải loại nào cũng tốt như nhau. Tinh bột đơn như đường, bánh kẹo khiến trẻ no nhanh nhưng không đủ chất, dễ gây rối loạn chuyển hóa.

Trong khi đó, tinh bột phức hợp như gạo lứt, khoai, yến mạch… cung cấp năng lượng ổn định, hỗ trợ hệ tiêu hóa, không gây no ảo. Với trẻ suy dinh dưỡng, đây là lựa chọn thông minh để duy trì nguồn năng lượng bền vững suốt ngày dài.

Tinh bột phức hợp là nguồn năng lượng bền vững cho trẻ suy sinh dưỡng

Vitamin và khoáng chất thiết yếu

Tuy không cung cấp năng lượng trực tiếp, nhưng vitamin và khoáng chất lại đóng vai trò xúc tác trong mọi quá trình phát triển của trẻ.

Vitamin A, C, D

• Vitamin A giúp bảo vệ niêm mạc, tăng thị lực và tăng sức đề kháng.

• Vitamin C hỗ trợ hấp thu sắt, chống lại các tác nhân oxy hóa.

• Vitamin D kết hợp với canxi giúp xương chắc khỏe, ngăn ngừa còi xương.

Nguồn bổ sung nên ưu tiên từ thực phẩm tươi như cà rốt, cam, chanh, trứng, cá biển hoặc tắm nắng sáng sớm để cơ thể tổng hợp vitamin D tự nhiên.

Vitamin và khoáng chất lại đóng vai trò xúc tác trong mọi quá trình phát triển của trẻ

Sắt, kẽm, canxi

• Sắt giúp sản xuất hemoglobin, tránh thiếu máu - một tình trạng phổ biến ở trẻ suy dinh dưỡng.

• Kẽm tham gia vào hoạt động enzym, giúp trẻ ăn ngon miệng, phát triển chiều cao.

• Canxi là vật liệu xây dựng nên hệ xương - răng, đặc biệt cần thiết trong giai đoạn tăng trưởng nhanh.

Nếu trẻ có biểu hiện mệt mỏi, lười ăn, răng mọc chậm, cha mẹ cần lưu ý đến việc bổ sung đầy đủ các khoáng chất nói trên.

Omega 3, DHA - Dưỡng chất cho trí não và thị giác

DHA chiếm tỉ lệ cao trong não bộ và võng mạc, ảnh hưởng lớn đến khả năng học hỏi và ghi nhớ của trẻ. Bổ sung đầy đủ DHA, Omega-3 không chỉ giúp phát triển trí não mà còn nâng cao hệ miễn dịch.

Cá hồi, cá mòi, dầu cá, trứng gà là những nguồn cung cấp tự nhiên lý tưởng mà cha mẹ nên đưa vào khẩu phần ăn hằng tuần.

Tìm hiểu thêm: Hướng dẫn bổ sung dinh dưỡng cho trẻ tại nhà hiệu quả

Men vi sinh & lợi khuẩn

Thực tế cho thấy, nhiều trẻ ăn đủ chất nhưng vẫn không tăng cân, bởi vấn đề nằm ở chỗ... không hấp thu được. Nguyên nhân thường do rối loạn hệ vi sinh đường ruột.

Men vi sinh và lợi khuẩn có ở trong thực phẩm nào?

Việc bổ sung men vi sinh và lợi khuẩn giúp cân bằng hệ vi sinh vật trong ruột, tăng khả năng tiêu hóa, hấp thu dưỡng chất, giảm táo bón hoặc tiêu chảy – những vấn đề phổ biến ở trẻ suy dinh dưỡng.

Cha mẹ có thể lựa chọn:

• Nguồn tự nhiên: Sữa chua, phô mai, thực phẩm lên men

• Dạng bổ sung: Bột, viên hoặc dung dịch men vi sinh theo độ tuổi

Lưu ý: Nên chọn men vi sinh chứa đa dạng chủng lợi khuẩn (Lactobacillus, Bifidobacterium…) và cho bé uống theo đợt, tránh lạm dụng liên tục không cần thiết.

Gợi ý thực đơn & cách xây dựng bữa ăn cho trẻ suy dinh dưỡng

Việc xây dựng thực đơn cho trẻ suy dinh dưỡng cần được đầu tư kỹ lưỡng, tránh tình trạng "ngẫu hứng" theo món trẻ thích hoặc chạy theo thực phẩm đắt tiền. Thực phẩm đắt chưa chắc tốt, điều quan trọng là phù hợp và cân đối.

Nguyên tắc xây dựng bữa ăn

• Tăng số bữa, giảm lượng mỗi lần ăn: Thay vì 3 bữa chính, chia thành 5–6 bữa/ngày giúp trẻ dễ hấp thu hơn.

• Ưu tiên món dễ nhai, dễ tiêu: Hấp, luộc, ninh mềm là cách chế biến phù hợp với hệ tiêu hóa còn non yếu của trẻ nhỏ.

• Thực phẩm tươi, tránh đồ chế biến sẵn: Không nên dùng thực phẩm đóng hộp, nhiều gia vị, chất bảo quản.

• Đa dạng món ăn mỗi tuần: Tránh nhàm chán, kích thích vị giác của bé, giúp ăn ngon miệng hơn.

Cần lưu ý những gì khi xây dựng bữa ăn hợp lý cho trẻ suy dinh dưỡngv

Thực đơn mẫu theo độ tuổi

Dưới đây là một thực đơn mẫu cho trẻ suy dinh dưỡng, phân chia theo độ tuổi và nhu cầu dinh dưỡng khác nhau:

Trẻ dưới 1 tuổi (8–12 tháng)

Thời điểm	Món ăn gợi ý
Sáng	Cháo yến mạch + thịt gà + rau cải + 1 thìa dầu oliu
Phụ sáng	120ml sữa mẹ hoặc sữa công thức
Trưa	Cháo cá hồi + cà rốt + 1 thìa dầu mè
Chiều	Trái cây nghiền: bơ, chuối hoặc lê
Tối	Cháo trứng + rau dền + 120ml sữa mẹ trước khi ngủ

Trẻ từ 1–3 tuổi

Thời điểm	Món ăn gợi ý
Sáng	Cháo sườn bí đỏ, sữa chua không đường
Phụ sáng	Bánh mì mềm nguyên cám + trái cây
Trưa	Cơm + canh cá + trứng hấp rau củ
Chiều	Sữa công thức + bánh quy ngũ cốc
Tối	Cháo bò + khoai tây + nước trái cây

Hãy điều chỉnh thực đơn linh hoạt dựa vào sở thích và phản ứng tiêu hóa của bé. Điều quan trọng là duy trì tính nhất quán và kiên trì, vì sự cải thiện không thể đến chỉ trong vài ngày.

Những sai lầm thường gặp khi bổ sung chất cho trẻ suy dinh dưỡng

Chăm sóc trẻ suy dinh dưỡng là hành trình dài, đòi hỏi kiến thức và sự nhẫn nại. Tuy nhiên, nhiều cha mẹ vô tình mắc phải những sai lầm sau, khiến quá trình phục hồi của bé bị chậm hoặc tệ hơn.

Những sai lầm của cha mẹ khi bổ sung dinh dưỡng cho trẻ

Chỉ uống sữa mà bỏ quên bữa chính

Sữa không thể thay thế hoàn toàn bữa ăn. Nếu chỉ cho bé uống sữa mà không có bữa ăn chính đầy đủ dưỡng chất, trẻ sẽ dễ thiếu chất xơ, khoáng và protein – những thứ sữa không cung cấp đủ.

Lạm dụng thuốc bổ mà không có chỉ định

Việc cho trẻ dùng quá nhiều loại vitamin hoặc thuốc tăng cân không qua thăm khám có thể khiến cơ thể bé bị quá tải, phản tác dụng. Mỗi trẻ có cơ địa khác nhau, nên cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ sản phẩm bổ sung nào.

Ép trẻ ăn, tạo áp lực trong mỗi bữa

Trẻ nhỏ bị ép ăn dễ dẫn đến tâm lý sợ ăn, khó tiêu, nôn ói - ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe đường ruột và mối quan hệ giữa trẻ và thức ăn. Thay vì ép, hãy tạo hứng thú: cùng ăn với trẻ, thay đổi hình thức món ăn, biến giờ ăn thành trò chơi nhẹ nhàng.

Kết luận

Trẻ suy dinh dưỡng cần bổ sung gì là câu hỏi quan trọng để giúp trẻ phát triển toàn diện và khỏe mạnh. Việc bổ sung đầy đủ chất đạm, chất béo tốt, vitamin, khoáng chất và omega-3 là cần thiết để cải thiện thể trạng và hỗ trợ sự phát triển trí tuệ, thể chất. Cha mẹ cần xây dựng chế độ dinh dưỡng cân đối, bổ sung men vi sinh giúp tiêu hóa và tăng cường sức khỏe tổng thể cho trẻ. Hãy theo dõi kỹ lưỡng các dấu hiệu suy dinh dưỡng và tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa dinh dưỡng để giúp trẻ hồi phục và phát triển tốt nhất.

Thông tin trên IVIE - Bác Sĩ Ơi và các trang liên kết không thay thế cho lời khuyên y tế, chẩn đoán hoặc điều trị từ các chuyên gia y tế. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, bạn nên tư vấn với dược sĩ hoặc bác sĩ về bất kỳ sản phẩm nào bạn đang sử dụng hoặc dự định sử dụng. Công ty TNHH 1 thành viên ISOFHCARE không chịu trách nhiệm cho bất kỳ thông tin nào chưa chính xác hoặc việc sử dụng sản phẩm mà không có sự tư vấn của bác sĩ, chỉ dựa trên thông tin từ chúng tôi.