Các hội chứng rối loạn cảm xúc dị thường

Cơ sở giải phẫu của cảm xúc phần lớn ở vùng dưới vỏ, chủ yếu vùng gian não (cảm xúc Sơ đẳng bản năng). Phần nhỏ hơn ở vỏ não, vỏ não chi phối chủ yếu các tình cảm cao cấp. Cơ chế sinh lý của cảm xúc là cơ chế thần kinh, còn các biến đổi thể dịch nội tiết trong quá trình cảm xúc chỉ là những khâu trung gian. Cảm xúc không thể tách ra khỏi các quá trình hoạt động tâm thần khác như: tri giác, tư duy,...đều kèm theo biểu hiện của cảm xúc, không có cảm xúc không thể hoàn chỉnh các quá trình nhận thức thực tại được. Trực tiếp hay gián tiếp mọi cảm xúc đều được bắt nguồn từ thực tại, từ cảm giác mà ra: trời mát thấy dễ chịu, vui vẻ trời nắng dễ bực bội gắt gỏng.

Các cách phân loại cảm xúc

• Cách thứ nhất: chia ra cảm xúc cao và cảm xúc thấp.

- Cảm xúc cao: còn gọi là tình cảm, xuất hiện trong quá trình lao động trong các mối liên quan với xã hội, - Cảm xúc thấp: còn gọi là cảm xúc sơ đẳng, xuất hiện từ những nhu cầu của cơ thể.

• Cách thứ hai: chia theo cảm xúc dương tính và âm tính

- Cảm xúc dương tính: biểu hiện sự thỏa mãn

- Cảm xúc âm tính: biểu hiện sự không thỏa mãn.

• Cách thứ ba: chia theo cường độ. 

- Khí sắc

- Ham thích

- Xung cảm.

Các rối loạn cảm xúc

1. Hội chứng trầm cảm (syndrome despressif)

Một hội chứng trầm cảm điển hình gồm có ba thành phần chủ yếu sau này, biểu hiện quá trình ức chế toàn bộ tâm thần: 

- Cảm xúc ức chế khí sắc hạ thấp, buồn rầu, ủ rũ, mất thích thú cũ ,nhìn xung quanh, ảm đạm, bi quan về tiền đồ.

- Tư duy ức chế: suy nghĩ chậm chạp, quá trình liên tưởng khó khăn, ý tưởng nghèo nàn, tự cho mình là hèn kém mất tin tưởng vào bản thân. Trường hợp nặng có hoang tưởng, hay tự buộc tội và đưa đến ý tưởng và hành vi tự sát. 

- Hoạt động bị ức chế bệnh nhân ít hoạt động, ít nói ăn uống kém, thường nằm hay ngồi lâu trong một tư thế, mặt mày đau khổ trầm ngâm suy nghĩ. Trường hợp nặng có thể có hiện tượng bất động.

Có thể có những trường hợp trầm cảm không điển hình trong đó đáng lẽ bất động, bệnh nhân lại kích động lăn lộn, khóc lóc kể lể , than phiền với mọi người.

Hội chứng trầm cảm là một hội chứng cấp cứu vì do hoang tưởng bị tội chi phối trong một cơn xung động bệnh nhân có thể tự sát, hay giết người thân rồi tự sát.

Hội chứng trầm cảm là một hội chứng cấp cứu vì do hoang tưởng bị tội chi phối.

Hội chứng trầm cảm có thể gặp trong nhiều bệnh tâm thần khác nhau: loạn thần hưng trầm cảm tâm thần phân liệt, loạn thần phản ứng loạn thần triệu chứng...

2. Hội chứng hưng cảm (syndrome maniaque)

Là một hội chứng hoàn toàn đối lập với hội chứng trầm cảm, một hội chứng hưng cảm điển hình gồm ba thành phần chủ yếu sau này, biểu hiện quá trình hưng phấn toàn bộ tâm thần:

- Cảm xúc hưng phấn khí sắc vui vẻ,bệnh nhân cảm thấy khoan khoái dễ chịu,đầy sinh lực Nhìn xung quanh thấy vui tươi sáng sủa thú vị lạc quan về tiền đồ.

- Tư duy hưng phấn : quá trình liên tưởng rất nhanh chóng, tư duy phi tán, chú ý thay đổi luôn nhiều chương trình nhiều sáng kiến tự đánh giá quá cao, có khi có hoang tưởng tự cao rõ rệt.

- Hoạt động hưng phấn: lúc nào cũng hoạt động can thiệp vào mọi việc không biết mỏi mệt. Thường là không kích động, chỉ kích động khi nào kiệt sức hay có bệnh nhiễm khuẩn và bệnh cơ thể kèm theo.

Có nhiều trường hợp hưng cảm không điển hình như: hưng cảm vui đơn thuần (không liên tưởng nhanh, không hoạt động nhiều ), hưng cảm kèm theo hoang tưởng ,hưng cảm giận,...

Hội chứng hưng cảm gặp nhiều trong bệnh tâm thần khác nhau.

Hội chứng điển hình gặp trong bệnh loạn thần. Hội chứng không điển hình gặp trong bệnh tâm thần phân liệt, còn gặp trong loạn thần triệu chứng, liệt toàn thể tiến triển.

3. Hội chứng loạn cảm (syndrome dysphorique)

Hội chứng loạn cảm gồm có:

- Khí sắc u sầu hằn học, bất mãn với xung quanh.

- Tăng cảm giác dễ bị kích thích.

- Khuynh hướng bạo động, dễ nổ ra những cơn giận giữ tấn công người khác thường gặp nhất trong bệnh động kinh. Còn gặp trong các bệnh thực thể ở não và trong nhân cách bệnh(thể xung động).

Khí sắc u sầu hằn học, bất mãn với xung quanh.

Thực hiện tìm kiếm lời khuyên chuyên khoa càng sớm càng tốt nếu bạn đang cảm thấy lo lắng. Chẩn đoán và điều trị sớm có thể giúp giảm các triệu chứng và ngăn ngừa tình trạng rối loạn trở nên tồi tệ hơn.

Người bệnh nên tuân thủ và nghiêm túc thực hiện kế hoạch điều trị để giúp ngăn ngừa tái phát hoặc trầm trọng hơn các triệu chứng. 

Tìm kiếm sự điều trị chuyên nghiệp từ các bác sĩ tâm lý nếu bạn có lo lắng, trầm cảm hoặc các mối quan tâm về sức khỏe tâm thần khác, để bạn có thể hình thành các kỹ năng đối phó lành mạnh. Nếu quý bạn đọc có bất kỳ thắc mắc nào muốn được IVIE - Bác sĩ ơi giải đáp, vui lòng liên hệ với chúng tôi qua hotline: 19003367.