Lời thì thầm của Creatinin trong cơ thể

1. Creatinin hoạt động thế nào trong cơ thể ?

Thực tế, Creatinin trong cơ thể có hai nguồn gốc chính:

- Nguồn gốc ngoại sinh: Được cung cấp qua các bữa ăn hàng ngày.

- Nguồn gốc nội sinh: Gan là cơ quan chính tổng hợp creatinin từ arginine và methionine..

Trong các cơ, enzyme creatine - phosphoKinase (CPK) xúc tác phản ứng giữa Creatine-phosphate và ADP để tạo ra Creatinin, đồng thời giải phóng năng lượng ATP cho cơ thể. Sau khi tạo ra creatinin, chất này được đưa vào máu rồi thải trừ qua thận.

Ở thận, creatinin được lọc qua các cầu thận và không được ống thận tái hấp thu. Vì vậy, định lượng creatinin trong máu phản ánh chính xác chức năng thận của bệnh nhân.

2. Xét nghiệm creatinin máu

Xét nghiệm creatinin máu được coi là tiêu chuẩn vàng để đánh giá chức năng thận. Theo một số nghiên cứu, có mối liên quan giữa các nephron thận còn chức năng hoạt động và giá trị creatinin huyết thanh. Tuy nhiên giảm 50% số nephron có hoạt động chức năng chỉ gây ra tăng nhẹ creatinin máu, chỉ khi giảm > 50% số nephron có hoạt động chức năng này nồng độ creatinin trong máu mới tăng cao. 

Xét nghiệm creatinin máu được coi là tiêu chuẩn vàng để đánh giá chức năng thận.

Vì vậy, chỉ số Creatinin máu bình thường không đổi nếu chức năng bài tiết của thận hoạt động bình thường hoặc suy giảm nhẹ. Ngoài tình trạng mất nước, chỉ những rối loạn ở thận như hoại tử ống thận cấp tính, viêm cầu thận, viêm bể thận, tắc nghẽn đường nước tiểu,... mới gây rối loạn Creatinin máu. 

Giá trị bình thường của Creatinin

Xét nghiệm được thực hiện trên huyết thanh bệnh nhân, không bắt buộc bệnh nhân nhịn ăn trước khi lấy máu xét nghiệm. Chỉ số Creatinin máu phụ thuộc vào các yếu tố như độ tuổi, giới tính, trọng lượng cơ thể,...Cụ thể:

- Nữ giới trưởng thành: 44 - 97 µmol/l hay 0.5-1.1 mg/dl.
- Nam giới trưởng thành: 53 - 106 µmol/l hay 0.6-1.2 mg/dl
- Trẻ sơ sinh: 26 - 106 µmol/l.

Vì nồng độ Creatinin phụ thuộc một phần vào khối lượng cơ, vì thế có sự chênh lệch giữa người cao tuổi, vị thành niên và trẻ em. 

Creatinin tăng cao

Nồng độ creatinin tăng cao thể hiện tình trạng chức năng thận suy giảm, các bệnh lý gây suy thận trước thận (suy tim) hoặc mắc các bệnh lý về thận. Tuy nhiên, tùy vào chỉ số creatinin để chia ra các bậc khác nhau, cụ thể:

- Suy thận độ I: < 130 mmol/l.
- Suy thận độ II: 130- 299 mmol/l.
- Suy thận độ IIIa: 300- 499 mmol/l.
- Suy thận độ III b: 500- 899 mmol/l.
- Suy thận độ IV: >900 mmol/l.

Bệnh lý về thận được phát hiện thông qua xét nghiệm.

Khi bệnh nhân suy thận từ độ IIIa trở lên bắt buộc phải điều trị thay thế bằng chạy thận nhân tạo cả đời và chất lượng cuộc sống giảm đi rất nhiều.

Những điều cần lưu ý khi thực hiện xét nghiệm creatinin máu, đáng kể đến:

- Thường được thực hiện vào buổi sáng.

- Lượng máu lấy là 2ml, bệnh nhân không cần nhịn ăn trước khi lấy máu làm xét nghiệm.

- Thời gian để thực hiện xét nghiệm thường là 1 tiếng.

- Một số loại thuốc có thể khiến nồng độ creatinin tăng lên như thuốc huyết áp, thuốc hóa trị kim loại nặng,... Một số khác làm giảm như các thuốc nhóm lợi tiểu nhóm thiazid, vancomycin,...

Chỉ số Creatinin máu phụ thuộc vào các yếu tố như độ tuổi, giới tính, trọng lượng cơ thể,..

- Chấn thương cơ làm tăng Creatinin máu.

- Mang thai hoặc suy dinh dưỡng nặng khiến nồng độ Creatinin thấp.

- Bệnh nhân tiểu đường nên thực hiện xét nghiệm định lượng Creatinin tối thiểu 1 lần/năm

Xét nghiệm Creatinin máu đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán, phát hiện sớm và điều trị tích cực các bệnh lý ở thận. Vì thế, nếu có biểu hiện bất thường, bệnh nhân nên sớm đến các cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và xét nghiệm.