Viêm kết mạc dị ứng là gì? Các triệu chứng thường gặp và cách điều trị

Bệnh nhân nam 28 tuổi, nghề nghiệp là nhiếp ảnh gia, đến khám bệnh với biểu hiện đỏ mắt, ngứa mắt, chảy nước mắt và sợ ánh sáng, thị lực bị ảnh hưởng ít nhiều. Bệnh nhân than phiền với bác sĩ rằng khoảng 2 năm trở lại đây bệnh nhân thường xuyên có những biểu hiện bệnh như vậy sau mỗi lần tác nghiệp ở những cánh đồng hoa rộng lớn, vào những ngày nhiều gió, đặc biệt vào mùa xuân.

Qua hỏi bệnh, bác sĩ khai thác được bệnh nhân đã từng đi khám chuyên khoa mắt ở nhiều nơi, dùng thuốc một thời gian có đỡ sau ngừng thuốc lại bị tái lại nhanh chóng, càng ngày càng nặng. Trong gia đình còn có anh trai mắc bệnh viêm mũi dị ứng. Bác sĩ IVIE - Bác sĩ ơi chẩn đoán sơ bộ bệnh nhân này bị viêm kết mạc dị ứng.

Thế nào là Viêm kết mạc dị ứng?

Kết mạc là một lớp mô lót phần trước của nhãn cầu (phần trắng của mắt) và bên trong của mí mắt, nhưng không bao phủ giác mạc (phần nhìn có màu của mắt). Nó giúp bảo vệ mắt khỏi những tác hại như khói, vi khuẩn và các chất gây dị ứng trong không khí, cũng như tác hại của nắng và gió. Mắt cũng được bảo vệ bởi các thành phần cấu tạo khác như mí mắt, nước mắt và giác mạc.

Viêm kết mạc (VKM) là tình trạng kết mạc của mắt bị viêm, trở nên đỏ, sưng và tiết dịch. VKM gây ra bởi nhiễm trùng (vi khuẩn, virus, ký sinh trùng, nấm), các kích thích vật lý, hóa học và tình trạng dị ứng. Điều trị phụ thuộc vào việc xác định nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh.

VKM dị ứng là tình trạng VKM do cơ chế dị ứng tuýp 1 theo phân loại của Gell và Coombs với các biểu hiện lâm sàng tại mắt. VKM thường không gây ảnh hưởng đến thị lực, nhưng số ít các trường hợp nặng có thể gây tổn thương giác mạc và đe dọa thị lực.

Có những loại VKM dị ứng nào?

VKM dị ứng được chia thành 5 loại:

- VKM dị ứng theo mùa (seasonal allergic conjunctivitis – SAC): hay gặp nhất, các triệu chứng xuất hiện hàng năm cùng trong một mùa, trong SAC triệu chứng hay gặp nhất là ngứa mắt. Thể này hay gặp do căn nguyên phấn hoa, 60 – 75% các trường hợp đi kèm biểu hiện viêm mũi dị ứng.

- VKM dị ứng quanh năm (perennial allergic conjunctivitis – PAC): các triệu chứng xảy ra quanh năm, kéo dài mạn tính tuy nhiên các biểu hiện thường nhẹ. Thể này hay gặp ở người già, dị nguyên hay gặp là bọ nhà, có thể gặp nấm mốc, lông và chất tiết của vật nuôi.

- Viêm kết – giác mạc atopy (atopic keratoconjunctivitis – AKC): thể này bao gồm tổn thương ở giác mạc, và thường kèm biểu hiện viêm da atopy ở mặt. Các tổn thương viêm mạn tính kéo dài dẫn đến hẹp túi cùng kết mạc và hậu quả gây dính mi – cầu.

- VKM kết – giác mạc mùa xuân (vernal keratoconjunctivitis – VKC): thường khởi phát ở trẻ em, là thể nặng nhất, thể này cũng có thể kèm theo biểu hiện viêm da cơ địa.

- VKM có nhú khổng lồ (giant papillary conjunctivitis – GPC): là thể VKM kèm theo sự tăng sinh kết mạc mi trên do các kích thích cơ học như đeo kính áp tròng, mắt giả, chỉ phẫu thuật …

Gọi hotline 19003367 hoặc Tải ứng dụng IVIE - Bác sĩ ơi để đặt khám ưu tiên, nhanh chóng, giảm thời gian chờ đợi tại các Bệnh viện tuyến trung ương và các phòng khám hàng đầu tại Hà Nội. 

Các triệu chứng thường gặp trong VKM dị ứng

Khi bị VKM dị ứng, bạn dễ dàng nhận thấy:

• Ngứa mắt
• Cảm giác có dị vật trong mắt
• Chảy nước mắt, sợ ánh sáng (dễ chói mắt)
• Xuất tiết nhầy và huyết thanh ở mắt (rỉ mắt)

Khi thăm khám bác sĩ có thể thấy các dấu hiệu bệnh lý khác:

• Xung huyết kết mạc (giãn mạch – một biểu hiện thường thấy trong viêm)
• Phù nề kết mạc (do sự ứ trệ tuần hoàn vi mạch trong kết mạc mi)
• Có nang kết mạc (các nang lympho được thấy dưới biểu mô kết mạc mi dưới)
• Nhú kết mạc (tăng sinh biểu mô trong viêm)
• Các hạt Horner – Trantas ở rìa giác mạc 

• Nếu là các thể có tổn thương giác mạc, bác sĩ sẽ thăm khám thấy giác mạc viêm có đốm trên bề mặt (sự mất một phần biểu mô giác mạc), loét hình khiên …

Những xét nghiệm nào bác sĩ có thể chỉ định khi nghi ngờ bạn bị VKM dị ứng?

• Xét nghiệm tìm bạch cầu ái toan trong kết mạc.
• Test kích thích dị nguyên nhỏ giọt nhằm xác định dị nguyên.
• Định lượng kháng thể IgE toàn phần trong nước mắt.
• Định lượng kháng thể IgE đặc hiệu trong máu.
• Test lẩy da với dị nguyên nghi ngờ.

VKM dị ứng điều trị như thế nào?

• Nguyên tắc khi phát hiện ra dị nguyên là căn nguyên gây bệnh cần tìm mọi biện pháp để tránh hoặc hạn chế tiếp xúc tối thiểu.
• Kiểm soát các triệu chứng bằng các thuốc chống dị ứng nhỏ mắt và đường uống theo sự kê toa của bác sĩ chuyên khoa Dị ứng phối hợp với bác sĩ chuyên khoa Mắt.
• Điều trị phẫu thuật sẽ được cân nhắc trong các trường hợp kháng trị với các thuốc điều trị nhằm cắt bỏ các nhú tăng sinh ở kết mạc, nạo bỏ các mảng giác mạc tuy nhiên tỷ lệ tái phát không nhỏ.
• Liệu pháp miễn dịch đặc hiệu là một bước tiến mới, cho hiệu quả điều trị cao: sử dụng chính dị nguyên gây bệnh để gây mẫn cảm (cơ thể người bệnh trở nên dung nạp với dị nguyên).

Cẩm nang IVIE - Bác sĩ ơi cung cấp cho bạn các bài viết Y học thường thức và Hướng dẫn khám bệnh với những thông tin tin cậy, chính xác và dễ hiểu nhất.

Chúc bạn và gia đình luôn khỏe mạnh!