Viêm màng ngoài tim co thắt: Nguyên nhân và triệu chứng

1. Nguyên nhân viêm màng ngoài tim co thắt

Viêm màng ngoài tim co thắt là tình trạng màng ngoài tim mất đi tính đàn hồi và sự co giãn, dẫn tới sự dày lên và xơ hóa màng ngoài tim mà nguyên nhân chính là do quá trình viêm màng ngoài tim gây ra bởi các nguyên nhân khác nhau.

Tuy rằng bất kỳ sự tổn thương màng ngoài tim nào cũng đều có thể dẫn tới viêm màng ngoài tim co thắt, tuy nhiên bệnh lý này ít khi xuất hiện trên những người bệnh mắc viêm màng ngoài tim tái phát.

Phản ứng viêm theo thời gian làm mất tính đàn hồi và sự co giãn của màng ngoài tim, nguyên nhân gây viêm màng ngoài tim co thắt

Với mỗi nhóm nguyên nhân khác nhau, nguy cơ tiến triển thành viêm màng ngoài tim co thắt cũng khác nhau, trong đó thường gặp hơn cả là do vi khuẩn.

• Nếu người bệnh mắc viêm màng ngoài tim do căn nguyên vi khuẩn thì nguy cơ tiến triển thành viêm màng ngoài tim co thắt từ 20 - 30%, đặc biệt với trường hợp viêm mủ màng ngoài tim, tỉ lệ này có thể lên đến 50%.
• Nếu người bệnh mắc viêm màng ngoài tim do bệnh lý hệ thống hoặc bệnh lý liên quan đến các khối u thì nguy cơ tiến triển thành viêm màng ngoài tim co thắt từ khoảng 2 - 5 %.
• Nếu người bệnh mắc viêm màng ngoài tim do virus hoặc vô căn thì nguy cơ tiến triển thành viêm màng ngoài tim co thắt thường thấp, dưới 1%.

Trực khuẩn lao là nguyên nhân thường gặp nhất gây tràn dịch màng ngoài tim tại các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam

- Tại Việt Nam nói riêng và các nước đang phát triển nói riêng, lao là nguyên nhân thường gặp nhất gây bệnh lý này.

- Một số nguyên nhân khác ít gặp hơn bao gồm: sau điều trị xạ trị vùng tim, sau chấn thương hoặc phẫu thuật,…

Khi triệu chứng bệnh có dấu hiệu thay đổi ảnh hưởng đến cơ thể hoặc khám bệnh định kỳ, thì bạn nên thực hiện thăm khám tại phòng khám, bệnh viện chuyên khoa tim mạch có đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, trang thiết bị hiện đại và dịch vụ y tế tốt, uy tín.

2. Triệu chứng lâm sàng của viêm màng tim co thắt

Triệu chứng của viêm màng ngoài tim co thắt thường xuất hiện sau các đợt viêm màng ngoài tim cấp.

a. Triệu chứng cơ năng

- Ứ trệ tuần hoàn ngoại vi: phù chân, cổ trướng, tức nặng vùng gan do gan to.

- Giảm cung lượng tim do giảm lưu lượng máu đổ về tim: khó thở khi gắng sức, lâu dài có thể dẫn tới khó thở khi nằm, khó thở kịch phát về đêm.

Viêm màng ngoài tim co thắt thường xuất hiện sau các đợt tràn dịch màng ngoài tim

Tổng đài tư vấn và đặt lịch khám tim mạch tại các bệnh viện tuyến trung ương, phòng khám uy tín hoặc Tải ứng dụng Bác sĩ ơi - IVIE - Bác sĩ ơi để xem thông tin các CSYT và đặt lịch chủ động hơn!

1900 638 367

b. Triệu chứng thực thể

- Biểu hiện của người bệnh chủ yếu là các dấu hiệu suy chức năng tâm trương do giảm khả năng giãn nở của 2 buồng thất trong thì tâm trương, dẫn đến ứ trệ tuần hoàn ngoại vi. Trong đó, biểu hiện ở tim phải như: phù, gan to, tĩnh mạch cổ nổi, phản hồi gan tĩnh mạch cổ dương tính. Các biểu hiện ở tim trái chủ yếu là khó thở, hiếm khi gặp phù phổi cấp, nếu có thường kèm tràn dịch màng phổi một hoặc hai bên.

- Dấu hiệu Kussmaul: Đặc điểm là khi hít sâu vào tĩnh mạch cảnh nổi hơn và khó thở tăng lên. Nguyên nhân do khi hít sâu làm tăng áp lực âm trong lồng ngực, dẫn đến hút máu từ ngoại vi về tim nhiều hơn, nhưng tim phải bị giảm khả năng giãn nở nên máu ứ lại ở nhĩ phải và hệ tĩnh mạch cảnh gây ra hiện tượng như trên.

- Đôi khi có thể xuất hiện dấu hiệu mạch nghịch thường nếu có tình trạng tràn dịch màng ngoài tim đi kèm.

Bên cạnh đó, còn có nhiều những yếu tố khác gây ảnh hưởng đến bệnh tim mạch mà chúng ta chưa để ý đến.

3. Chẩn đoán viêm màng ngoài tim co thắt qua cận lâm sàng

a. Điện tâm đồ

Hầu hết các người bệnh mắc viêm màng ngoài tim co thắt có điện tim bất thường nhưng không rõ rệt, không điển hình và không đặc hiệu. Một số dấu hiệu có thể gặp như: sóng T dẹt, điện thế thấp, rung nhĩ,…

b. Xquang ngực

- Hình ảnh viền canxi màng ngoài tim là dấu hiệu có giá trị chẩn đoán viêm màng ngoài tim co thắt nhưng chỉ gặp khoảng 30% người bệnh.

Hình ảnh viền canxi màng ngoài tim điển hình (mũi tên trắng)

c. Siêu âm tim

- Dày và canxi hóa màng ngoài tim: Màng ngoài tim bình thường dày <2mm, trong viêm màng ngoài tim co thắt độ dày của màng ngoài tim >4mm được coi là có ý nghĩa.

- Vận động bất thường của vách liên thất theo hô hấp: Vách liên thất đẩy lệch sang trái trong thì hít vào và khi thở ra thì trở về vị trí bình thường.

- Hai tâm nhĩ giãn nhẹ và có thể có tràn dịch màng ngoài tim, có ép tim hoặc không.

Siêu âm tim là phương pháp đơn giản và thuận tiện giúp phát hiện dấu hiệu của viêm màng ngoài tim co thắt

d. Cắt lớp vi tính và cộng hưởng từ

Một số dấu hiệu trên cắt lớp vi tính và cộng hưởng từ góp phần chẩn đoán viêm màng ngoài tim co thắt bao gồm:

- Vôi hóa màng ngoài tim

- Dày màng ngoài tim >4mm

- Hình ảnh gián tiếp thể hiện giảm khả năng giãn nở của buồng tim và sự giãn các buồng nhĩ và các tĩnh mạch chủ đổ về tim. 

Hình ảnh vôi hóa màng ngoài tim trên phim chụp cắt lớp vi tính và cộng hưởng từ

IVIE - Bác sĩ ơi - Nền tảng đặt lịch khám bệnh online hàng đầu tại Việt Nam, giúp kết nối người bệnh với hệ thống bệnh viện tuyến trung ương, bệnh viện tư hàng đầu, phòng khám uy tín trên cả nước. Để đặt lịch khám ưu tiên tại cơ sở gần nhất, đặt hẹn với bác sĩ theo yêu cầu hoặc đặt lịch xét nghiệm tại nhà, bạn có thể liên hệ tới IVIE - Bác sĩ ơi để được hỗ trợ.

1900 638 367