Các biểu hiện ở người bệnh mắc rối loạn tâm thần thường gặp do sử dụng ma túy

1. Rối loạn tâm thần thường gặp do sử dụng ma túy

A. Tiêu chuẩn chẩn đoán nhiễm độc cấp chất ma túy theo ICD 10

• Phải có bằng chứng rõ ràng của việc mới sử dụng một chất ma tuý (hoặc nhiều CMT) ở liều đủ cao để gây ngộ độc.
• Phải có triệu chứng hoặc dấu hiệu ngộ độc tương ứng với CMT vừa sử dụng.
• Các triệu chứng hoặc dấu hiệu này không do một bệnh nội khoa hoặc một rối loạn tâm thần đặc trưng khác. 

B.Tiêu chuẩn chẩn đoán hội chứng cao chất ma tuý

• Phải có bằng chứng rõ rệt về việc mới ngừng hoặc giảm sử đáng kể liều lượng CMT mà người bệnh đang bị lệ thuộc.
• Các triệu chứng và dấu hiệu tương ứng với từng loại CMT mà người bệnh đang bị lệ thuộc.
• Các triệu chứng và dấu hiệu không thể quy cho một bệnh nội khoa, nhiễm độc chất hoặc rối loạn tâm thần đặc trưng khác. 

C. Các rối loạn tâm thần khác do chất ma tuý gây ra

• Mê sảng: thường gặp trong nhiễm độc cấp ma túy hoặc của ma túy.
• Rối loạn cảm xúc: hưng cảm hoặc trầm cảm thường gặp trong sử dụng các chất kích thần.
• Loạn thần: hoang tưởng (ghen tuông, bị theo dõi, bị hại, biến hình); ảo tưởng (tri giác sai thực tại); ảo giác (ảo thanh thật bình phẩm đe dọa...). Thường gặp trong sử dụng rượu, các chất kích thần, các chất kích thần gây ảo giác, các chất yên dịu gây ảo giác, các chất gây ảo giác.
• Rối loạn hành vi: kích động, bạo lực, tấn công người khác hoặc tự gây hại cho bản thân, tự sát.

Thường gặp trong sử dụng rượu, các chất kích thần, các chất gây ảo giác,...

• Biến đổi nhân cách: thu rút, mất quan hệ với mọi người, vô trách nhiệm, sống ngoài lề xã hội...Thường gặp ở những người nghiện ma túy mạn tính.

2. Các rối loạn tâm thần đồng diễn ở người sử dụng ma túy

- Theo DSM IV, ở Mỹ (1991) có 76% nam, 65% nữ được chẩn đoán lạm dụng hoặc nghiện chất có thêm một chẩn đoán rối loạn tâm thần.

- Các rối loạn tâm thần khác thường kết hợp với lạm dụng chất là: nhân cách bệnh chống xã hội, lo sợ ám ảnh, trầm cảm và các rối loạn lo âu khác.

- Tinh chất đống bệnh lý tâm thần và lạm dụng chất thường gặp: lạm dụng chất dạng thuốc phiện, Cocain và Marijuana.

- 90% người nghiện chất dạng thuốc phiện có thêm 1 chẩn đoán rối loạn tâm thần: 1/3-1/2 những người lạm dụng hoặc nghiện chất dạng thuốc phiện có kèm theo trầm cảm.

- 40% những người lạm dụng hoặc nghiện rượu có đủ tiêu chuẩn chẩn đoán rối loạn trầm cảm điển hình vào một thời điểm trong cuộc sống của họ.

- 25-50% rối loạn liên quan tới rượu có đủ tiêu chuẩn chẩn đoán rối loạn lo âu (thường gặp rối loạn lo sợ và hoảng sợ).

- Có một tỷ lệ rất cao các bệnh nhân tâm thần hút thuốc lá: 50% bệnh nhân tâm thần ngoại trú, 70% bệnh nhân rối loạn cảm xúc lưỡng cực ngoại trừ, 90% bệnh nhân tâm thần phân liệt ngoại trú. Gần 1/2 doanh số bán thuốc lá hằng năm ở Mỹ (256 triệu USD/ năm) do bệnh nhân tâm thần tiêu thụ.

- Lạm dụng chất cũng là một nhân tố thúc đẩy tự sát.

Nguy cơ tự sát ở người lạ dụng chất cao hơn gần 20 lần so với dân số chung.

Khoảng 15% người lạm dụng hoặc nghiện rượu nói họ đã toan tự sát (thường do thiếu trợ giúp tâm lý xã hội, bị các bệnh cơ thể, không có việc làm, sống độc thân). Tỷ lệ tự sát ở người lạm dụng hoặc nghiện chất đứng thứ hai sau tỷ lệ tự sát ở người bệnh trầm cảm,

3. Nguyên tắc điều trị bệnh

Kết hợp giữa điều trị bằng thuốc với liệu pháp tâm lý, tư vấn, phục hồi chức năng tâm lý xã hội.

Kết hợp giữa y tế, tâm thần, trợ giúp việc làm và các vấn đề liên quan tới xã hội. pháp luật,...

Kết hợp điều trị ngắn hạn trong các trung tâm cai nghiện, các cơ sở y tế với duy trì điều trị lâu dài dựa vào cộng đồng. 

Điều trị bằng thuốc

• Điều trị nhiễm độc cấp: đặc trưng cho từng loại chất.
• Điều trị hội chứng cai: đặc trưng cho từng loại chất. 
• Điều trị các rối loạn tâm thần do sử dụng ma túy. 
• Điều trị các bệnh đổng diễn: tâm thần, lao, HIV, viêm gan virus B,C...nếu có
• Điều trị chống tái nghiện liệu pháp thay thế, đối kháng, giảm thêm nhớ..tuỳ từng loại chất,

Điều trị bằng liệu pháp tâm lý

• Liệu pháp tâm lý thể chế 
• Liệu pháp tâm lý cá nhân.
• Liệu pháp tâm lý gia đình. 
• Liệu pháp tâm lý nhận thức hành vi.
• Liệu pháp lao động.

4. Dự phòng bệnh

Đó là sự kết hợp của nhiều cơ quan, ban ngành, đoàn thể, truyền thông, gia đình và xã hội,

Kết hợp giữa các biện pháp giảm cung, giảm cầu và giảm tác hại. 

- Dự phòng cấp 1: cho toàn dân. 

- Dự phòng cấp 2: cho những người có nguy cơ cao, 

- Dự phòng cấp 3: điều trị chống tái nghiện cho người nghiện.

Thực hiện tìm kiếm lời khuyên chuyên khoa càng sớm càng tốt nếu bạn đang cảm thấy lo lắng. Chẩn đoán và điều trị sớm có thể giúp giảm các triệu chứng và ngăn ngừa tình trạng rối loạn trở nên tồi tệ hơn.

Người bệnh nên tuân thủ và nghiêm túc thực hiện kế hoạch điều trị để giúp ngăn ngừa tái phát hoặc trầm trọng hơn các triệu chứng. 

Tìm kiếm sự điều trị chuyên nghiệp từ các bác sĩ tâm lý nếu bạn có lo lắng, trầm cảm hoặc các mối quan tâm về sức khỏe tâm thần khác, để bạn có thể hình thành các kỹ năng đối phó lành mạnh. Bạn cũng có thể gọi điện trực tuyến qua ứng dụng IVIE - Bác sĩ ơi với Đội ngũ Bác Sĩ Ơi để được tư vấn và kê đơn thuốc từ xa.