Đặc điểm triệu chứng và hội chứng của bệnh tâm thần

Hoạt động tâm thần lúc bình thường đã là một hoạt động vô cùng phức tạp, hoạt động này có liên quan chặt chẽ với nhiều mặt khác. Hoạt động tâm thần lúc bị bệnh lại càng phức tạp, do nhiều yếu tố chi phối, không thể hiểu một cách đơn giản được. Vì vậy muốn hiểu đúng đắn các triệu chứng tâm thần, phải quán triệt các đặc điểm sau đây: 

1. Hoạt động tâm thần là hoạt động tổng hợp, thống nhất, không thể phân tách

Cho nên sắp xếp các triệu chứng tâm thần theo từng mặt hoạt động tâm thần (rối loạn tri giác, rối loạn tư duy, rối loạn ý thức, vv...) chỉ là một quy ước hết sức nhân tạo để tiện việc giảng dạy và thảo luận lâm sàng mà thôi. Vì vậy có thể có nhiều cách sắp xếp khác nhau tùy từng tác giả. Thí dụ ta gọi ảo giác là một rối loạn của tri giác. Nhưng không thể hiểu đơn giản ảo giác là hiện tượng bệnh lý của một phân tích quan riêng lẻ nào đấy, khu trú ở một vùng nhất định nào đấy của não. Thực tế vấn đề còn phức tạp hơn nhiều. Một triệu chứng tâm thần có liên quan chặt chẽ với nhiều triệu chứng tâm thần khác và ảnh hưởng đến nhiều mặt hoạt động tâm thần khác nhau. Ảo giác có liên quan chặt chẽ với hoang tưởng, có thể là hậu quả của hoang tưởng, cũng có thể là cơ sở phát sinh và củng cố hoang tưởng. Ảo giác còn ảnh hưởng nhiều đến tác phong, hành vi, tư duy, cảm xúc của bệnh nhân

2. Triệu chứng tâm thần phối hợp thành một hội chúng nhất định

Thí dụ khí sắc buồn bã thường đi đôi với tư duy chậm chạp và hoạt động hạn chế để hợp thành hội chứng trầm cảm. Và việc sắp xếp các hội chứng theo từng mục hoạt động tâm thần do đó càng có tính chất quy ước hơn. Gọi hội chứng trầm cảm là một hội chứng cảm xúc nhưng trong hội chứng này còn có tư duy chậm chạp và vận động hạn chế (ngoài triệu chứng cảm xúc là triệu chứng chủ yếu). 

Khí sắc buồn bã thường đi đôi với tư duy chậm chạp và hoạt động hạn chế để hợp thành hội chứng trầm cảm.

3. Các triệu chứng và hội chứng tâm thần luôn luôn biến chuyển

Có những sắc thái riêng tùy theo bệnh và tùy theo từng giai đoạn của bệnh. Nhưng không biến chuyển một cách lộn xộn, mà tiến triển hay thoái triển theo những quy luật nhất định..

4. Bệnh tâm thần có nhiều loại khác nhau

Bệnh tâm thần tuy rất phức tạp và có nhiều bệnh căn nguyên chưa rõ ràng nhưng không thể không thừa nhận là có nhiều loại bệnh tâm thần khác nhau. Phát triển theo những quy luật lâm sàng khác nhau, hình thành những bệnh cảnh khác nhau. Do đó phải chẩn đoán theo phân loại bệnh chứ không chẩn đoán theo triệu chứng hay hội chúng được. Vì vậy không thể chẩn đoán là bệnh hoang tưởng cấp hay bệnh hoang tưởng mạn tính vì hoang tưởng chỉ là một triệu chúng. Cũng không thể chẩn đoán là bệnh trầm cảm được vì trầm cảm là một hội chứng gặp trong rất nhiều bệnh.

Bệnh tâm thần tuy rất phức tạp và có nhiều bệnh căn nguyên chưa rõ ràng.

5. Đánh giá triệu chứng và hội chứng tâm thần

Trong lâm sàng tâm thần học, việc đánh giá các triệu chứng và hội chứng tâm thần khó khăn nhưng vô cùng quan trọng. Khó khăn vì phát hiện được đúng đắn các triệu chứng tâm thần còn phụ thuộc vào kinh nghiệm của thầy thuốc, vào nghệ thuật tiếp, với bệnh nhân và khai thác lời khai, vào thời gian và hoàn cảnh tiếp xúc, vào trạng ty tâm thần của bệnh nhân lúc tiếp xúc. Hơn nữa, triệu chứng tâm thần phần lớn là những triệu chứng chủ quan do bệnh nhân khai ra và có thể khai rất khác nhau tùy từng cách hỏi, tùy tùng lúc hỏi. Và vô cùng quan trọng vì đánh giá sai triệu chứng thì không thể tổng hợp đúng hội chứng và từ đó không thể quy thành bệnh chính xác được. Vì vậy khai thác các triệu chứng tâm thần không thể làm nhanh chóng trong một lúc được mà phải hỏi tỉ mỉ và hỏi nhiều lần, có khi phải theo dõi hàng tháng.

6. Triệu chứng tâm thần được hiểu như thế nào?

Hoạt động tâm thần bình thường phần nào có thể hiểu theo cơ chế sinh lý thần kinh cao cấp và cơ chế tâm lý học. Nhưng không thể giải thích và suy diễn các triệu chứng tâm m thần thuần túy theo sinh lý học và tâm lý học được. Vì triệu chứng tâm thần còn là kết quả của các yếu tố cơ thể (nhiễm khuẩn, nhiễm độc, miễn dịch, di truyền,...) và của các yếu tố xã hội, môi trường tác động vô cùng phức tạp vào hoạt động hết sức cơ động của bộ não.

7. Đánh giá triệu chứng tâm thần

Khi đánh giá các triệu chứng tâm thần, nhiều khi rất khó phân biệt giữa triệu chứng bệnh lý với các hoạt động tâm thần bình thường. Muốn phân biệt chắc chắn phải nắm vững các đặc điểm tâm lý, nhất là đặc điểm ngôn ngữ từng lứa tuổi, từng tầng lớp xã hội, từng địa phương, từng dân tộc. Một đồng bào dân tộc ở vùng cao có hoạt động tư duy chậm chạp, vận động kém linh hoạt, cảm xúc hơi bàng quan, chưa thể kết luận ngay là đã có những hiện tượng bệnh lý về tâm thần được.

Hoạt động tâm thần bình thường phần nào có thể hiểu theo cơ chế sinh lý thần kinh cao cấp và cơ chế tâm lý học.

Thực hiện tìm kiếm lời khuyên chuyên khoa càng sớm càng tốt nếu bạn đang cảm thấy lo lắng. Chẩn đoán và điều trị sớm có thể giúp giảm các triệu chứng và ngăn ngừa tình trạng rối loạn trở nên tồi tệ hơn.

Người bệnh nên tuân thủ và nghiêm túc thực hiện kế hoạch điều trị để giúp ngăn ngừa tái phát hoặc trầm trọng hơn các triệu chứng. 

Tìm kiếm sự điều trị chuyên nghiệp từ các bác sĩ tâm lý nếu bạn có lo lắng, trầm cảm hoặc các mối quan tâm về sức khỏe tâm thần khác, để bạn có thể hình thành các kỹ năng đối phó lành mạnh. Nếu quý bạn đọc có bất kỳ thắc mắc nào muốn được IVIE - Bác sĩ ơi giải đáp, vui lòng liên hệ với chúng tôi qua hotline: 19003367.