Rối loạn loạn thần cấp và nhất thời: căn bệnh có khởi phát cấp tính

1. Đặc điểm của rối loạn loạn thần cấp và nhất thời

Rối loạn loạn thần cấp để nhằm hỗ trợ chẩn đoán và nhất thời hiệu quả, thứ tự dành cho các nét chủ chốt đã được lựa chọn. Thứ tự ưu tiên dùng ở đây là:

• Khởi đầu cấp, trong vòng hai tuần là nét định nghĩa cho toàn nhóm.
• Có những hội chứng điển hình và 
• Có stress cấp kết hợp.

Rối loạn loạn thần cấp và nhất thời có khởi đầu cấp được định nghĩa như là một sự biến đổi từ một trạng thái không có những nét loạn thần sang một trạng thái loạn thần bất thường rõ rệt trong vòng hai tuần hay ngắn hơn. Do đó, Khởi đầu đột ngột trong vòng 48 giờ hay ngắn hơn nên được biết định.

Các hội chứng điển hình được lựa chọn trước tiên là trạng thái biến đổi nhanh chóng và khác nhau ở đây gọi là "đa dạng" được xem là nổi bật trong các trạng thái loạn thần cấp và tiếp đến là sự xuất hiện các triệu chứng phân liệt điển hình.

Stress cấp kết hợp cũng cần được xác định do sự gắn liền của nó với loạn thần cấp.

Tuy nhiên, bằng chứng hạn chế sẵn có cho thấy rằng một tỷ lệ đáng kể các rối loạn loạn thần cấp xuất hiện không có stress kết hợp. Do đó, cần ghi chép dự phòng là có hay không có stress.

Thông thường, bệnh khỏi hoàn toàn trong vòng từ 2-3 tháng, có khi trong vòng vài tuần hay vài ngày và chỉ có một tỷ lệ nhỏ số bệnh nhân có rối loạn này tiến triển thành các trạng thái dai dẳng và gây tật chứng.

 2. Triệu chứng rối loạn loạn thần cấp và nhất thời

Triệu chứng rối loạn loạn thần cấp và nhất thời là bệnh khởi phát cấp tính, thời gian dưới hai tuần đến toàn phát, có khi đột ngột trong vòng 48 giờ. Điển hình của rối loạn loạn thần cấp bao gồm hai giai đoạn là giai đoạn khởi phát và giai đoạn toàn phát. 

a. Giai đoạn khởi phát

Trước khi bệnh cảnh loạn thần xuất hiện, các tiền triệu thường xuất hiện như lo lắng, sợ hãi, rối loạn giấc ngủ, hành vi tác phong trở nên khác thường, không tương xứng với hoàn cảnh. 

b. Giai đoạn toàn phát

Triệu chứng biểu hiện rầm rộ trên tất cả các mặt của hoạt động tâm thần, bao gồm: 

• Rối loạn hành vi

Tác phong thường thay đổi và luân chuyển các trạng thái.

Bệnh nhân cũng sững sờ, đờ đẫn hay kích động tâm thần vận động. Hành vi tác phong tương ứng với hoang tưởng như thái độ say đắm, trốn chạy, đập phá, hành động mang tính chất kỳ cục, tấn công người khác hay tự sát có thể xảy ra, thường phù hợp với hoang tưởng, ảo giác.

• Hoang tưởng các loại

Hoang tưởng các loại với nhiều chủ đề như hoang tưởng bị hại, bị theo dõi, bị chi phối, bị xâm nhập,... thay đổi nhanh theo thời gian. Bệnh nhân có thể có giải thể nhân caschvaf tri giác sai thực tại như cảm tưởng cơ thể thay đổi, biến dạng, những người xung quanh cảm thấy xa lạ, tri giác xung quanh bị biến đổi, không thực. Khi người bệnh hoàn toàn bị hoang tưởng cuốn hút, họ trở nên thờ ơ với thực tại. Khi các hoang tưởng dịu đi, họ có thể thấy bối rối họ có thể thấy bối rối nhưng không bị rối loạn định hướng thực sự về không gian và thời gian. Ảo giác cũng đa dạng, bao gồm ảo thính, ảo thị, ảo giác khứu giác và ảo giác về vận động cơ thể. Ảo giác nội tạng và hiện tượng tâm thần tự động có thể gặp

• Rối loạn khí sắc

Rối loạn khí sắc cũng thường gặp và không bền vững, phù hợp với hoang tưởng, có tính chất luân chuyển nhanh giữa các trạng thái trầm cảm và hưng cảm. Sự sợ hãi cũng thường thấy và liên quan đến hoang tưởng, ảo giác. 

• Những rối loạn về cơ thể và sinh học

Những rối loạn về cơ thể và sinh học như rối loạn giấc ngủ, chán ăn, mệt mỏi, Khám nghiệm kỹ lưỡng và có hệ thống là cần thiết để phát hiện nguyên nhân thực thể.

Tiến triển của rối loạn loạn thần cấp và nhất thời. Sau rối loạn loạn thần cấp, đa số bệnh nhân phục hồi hoàn toàn, không có biến đổi nhân cách. Tuy nhiên, một số tiến triển thành bệnh tâm thần phân liệt, rối loạn hoang tưởng dai dẳng, rối loạn khí sắc, cũng như một số rối loạn tâm thần khác. 

3. Điều trị rối loạn loạn thần cấp và nhất thời

Xuất phát từ quan điểm rối loạn loạn thần cấp và nhất thời là bệnh loạn thần không do thực tổn não mà do nhiều nguyên nhân nhưng trong đó chú trọng sự phối hợp giữa hai yếu tố sinh học và tâm lý xã hội. Do đó, nguyên tắc điều trị rối loạn loạn thần cấp và nhất thời phải tập trung vào 2 nhóm liệu pháp là liệu pháp sinh học và liệu pháp tâm lý.

- Liệu pháp sinh học 

Liệu pháp sinh học bao gồm liệu pháp hóa dược và các liệu pháp khác như sốc điện, sốc từ,... Trong phần này, chúng tôi tập trung vào liệu pháp hóa dược. Nhằm điều trị các triệu chứng loạn thần đa dạng như hoang tưởng, ảo giác, kích động,... sử dụng thuốc phải tuân thủ các nguyên tắc sau:

• Chọn thuốc điều trị triệu chứng và hội chứng loạn thần. Tùy theo đặc điểm triệu chứng và hội chứng trên từng bệnh nhân cụ thể, thuốc điều trị phải được lựa chọn phù hợp.
• Chọn liều. Phải thăm dò bắt đầu từ liều thấp trong thời gian ngắn nhất và tính đến khả năng dung nạp thuốc ở liều khác nhau trên từng bệnh nhân để tiến tới liều điều trị hết triệu chứng.
• Phối hợp thuốc. Trong trường hợp có nhiều triệu chứng và hội chứng cấp tính như kích động, trầm cảm, hưng cảm hoặc các triệu chứng phối hợp khác, việc phối hợp thuốc có thể cần thiết. Tuy nhiên, khi phối hợp thuốc cần lưu ý đến tương tác thuốc, tránh những tai biến nghiêm trọng.
• Chọn thời điểm giảm liều và ngừng thuốc. Khi bệnh thuyên giảm và ổn định, giảm liều tiến tới ngừng điều trị phải được cân nhắc.

- Liệu pháp tâm lý

Thiết lập mối quan hệ thầy thuốc - bệnh nhân - gia đình để giúp bệnh nhân vượt qua giai đoạn khủng hoảng về mặt tâm lý cũng rất quan trọng. Liệu pháp tâm lý cá nhân giúp bệnh nhân hiểu về bệnh tật của mình. Liệu pháp gia đình giúp ổn định lại cấu trúc gia đình và tái tạo điểm tựa cho bệnh nhân do bệnh lý gây khủng hoảng.

Liệu pháp tâm lý giúp bệnh nhân chống đỡ tốt hơn với bệnh của mình.

Thực hiện tìm kiếm lời khuyên chuyên khoa càng sớm càng tốt nếu bạn đang cảm thấy lo lắng. Chẩn đoán và điều trị sớm có thể giúp giảm các triệu chứng và ngăn ngừa tình trạng rối loạn trở nên tồi tệ hơn.

Người bệnh nên tuân thủ và nghiêm túc thực hiện kế hoạch điều trị để giúp ngăn ngừa tái phát hoặc trầm trọng hơn các triệu chứng. 

Tìm kiếm sự điều trị chuyên nghiệp từ các bác sĩ tâm lý nếu bạn có lo lắng, trầm cảm hoặc các mối quan tâm về sức khỏe tâm thần khác, để bạn có thể hình thành các kỹ năng đối phó lành mạnh. Bạn cũng có thể gọi điện trực tuyến qua ứng dụng IVIE - Bác sĩ ơi với Đội ngũ Bác Sĩ Ơi để được tư vấn và kê đơn thuốc từ xa.